Ülkece 14 Mayıs seçim süreci geçirdik ve 28 Mayıs da tekrar seçime gidiyoruz. Bu yazımızda da nasıl birseçim sistemimiz olduğundan, seçimde hile yapılmasının sonuçlarından ve oy kullanılmaması veyabaşkası adına oy kullanılması durumunda sonuçların neler olduğuna bakacağız. Bunların içinde SeçimlerinTemel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanuna bakacağız.

Bunlariçinde Seçimlerin TemelHükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanuna bakacağız. Ülkede yapılan seçimlerin demokratik olarak kabul edilebilmesi için, seçimin bazı koşular taşıması gerekir. Bunlar Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanununun 2. Maddesin de seçim esasları olarak belirtilmiştir. Buna göre;

-Seçimler, serbest, eşit, tek dereceli genel oy esasına göre yapılır.

-Seçmen oyunu kendisi kullanır.

-Oy gizli verilir.

-Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanması açık olarak yapılır. Bu ilkeleri kısaca şöyle açıklayabiliriz: Oy verecek kişi her türlü baskı ve etkiden uzak olarak özgürce oy verir; Herkes eşit olarak yalnızca bir oya sahiptir; Seçmenler bizzat ve doğrudan oy kullanırlar; Her vatandaş hiçbir ayrım yapılmaksızın seçimlerde oy verme hakkına sahiptir; Oylar gizli verilir;Oyların sayımı ve dökümü aleni yapılır.

Ayrıca, Anayasanın 67.maddesinin ikinci fıkrasında da seçimlerin temel ilkeleri açıklanmıştır."Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre yargı yönetim ve denetimi altında yapılır."

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanununa göre; "Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşıseçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir".

Kanunun 7. maddesinde oy kullanmayacaklar düzenlenmiştir.Bunlar: -Silah altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları -Askeri öğrenciler

-Ceza infaz kurumunda hükümlü olarak bulunanlar. Kanunun 8. Maddesinde de seçmen olamayanlar düzenlenmiştir.

Bunlar:-Kısıtlı olanlar -Kamu hizmetinden yasaklı olanlar Sayılan istisnalar dışında, her seçmen hangi sandık seçmen listesinde kayıtlı ise ancak o sandıkta oy kullanabilir. Bir seçmen aynı seçim türü içinde birden fazla oy kullanamaz.

Ayrıca bu 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçiminde ilk kez yüzde 7 seçim barajı uygulaması hayata geçti. 28.Dönem Milletvekili Genel Seçiminde seçim barajı yüzde 10'dan yüzde 7'ye indirilerek uygulandı.

SEÇİMLERDE OY VERMEMEK SUÇ MU?

Her seçim döneminde sıklıkla sorulan sorulardan bir tanesi de "oy kullanmamak suç mudur ve cezası nedir?" Şöyle ki; Seçme hakkının kullanılması bir vatandaşlık görevidir. Seçimlerde oy kullanılmaması suç değildir ve hapis cezası da yoktur. Ancak oy kullanılmaması durumunda Yüksek Seçim Kurulu tarafından idari paracezası belirlenir.

2017 yılındaki referandum seçimlerinde Yüksek Seçim Kurulu tarafından oy kullanmayanlar için ceza 22 TL olarak belirlenmişti. Bulunduğumuz seçim sürecinde oy kullanılmama cezasının ne kadar olacağı henüz açıklanmamıştır. Yüksek Seçim Kurulu tarafından alınacak karar ile oy kullanmama cezası belli olacaktır. Oy kullanmayan vatandaşlara ceza tebligatı gönderilir. Ödemeişlemleri Maliye Bakanlığı veya PTT aracılığıyla yapılmaktadır. Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanununun 175. Maddesine göre;"Bu Kanun hükümlerine göre idarî para cezasına karar vermeye Cumhuriyet savcısı yetkilidir.

" SEÇİMLERDE BAŞKASI ADINA OY KULLANILMASI

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanununun 160. Maddesinde: -"Her kim oy verme sırasında seçme yeterliliği olmadığı halde oy vermeye teşebbüs eder veya verirse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

-Başkasının adını taşıyarak oy vermeye teşebbüs eden veya veren üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

-Mükerrer oy vermeye teşebbüs eden veya veren kimse hakkında da ikinci fıkra hükmü uygulanır."

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanununun 148. Maddesinde seçmen kütüğü, seçmen listeleri ve diğer belgeler üzerinde işlenen suçlar da verilecek cezalar belirtilmiştir. Buna göre:

- Tamamen veya kısmen sahte seçmen kütüğü veya seçmen listesi tanzim eden veya bozan veya çalan veya yok eden kimse hakkında Türk Ceza Kanununun belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümleri ceza yarı oranında arttırılır.

-Seçmen kütüğü veya seçmen listelerine ait vesikaları çalan veya bozan veya yok eden veya tahrip eden kimseye de aynı ceza verilir.

-Oy hakkının kullanılmasına engel olmak maksadıyla seçmenlerin kimliklerini ispata yarayan herhangi bir belge üzerinde yukarıdaki fıkrada yazılı filleri işleyen veya bu belgeleri saklayan altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

-Seçmen, kimliğini ispat ederek oyunu kullandığı takdirde, yukarıdakifıkrada yazılı ceza yarısına kadar indirlir.

SEÇİM SONUÇLARINA İTİTRAZ

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanununun 110. Maddesinde kimlerin itiraz edebileceği belirtilmişti.

Buna göre: Sandık kurullarının, il seçim kurulunun,ilçe seçim kurullarının veya kurul başkanlarının kesin olmayan kararlarına karşı; -Seçme yeterliliğine sahip yurttaşlar - Siyasi parti veya bunların tüzüklerine göre kuruluş kademelerinin başkanları veya vekilleri -Müşahitler -Adaylar -Milletvekilleri İtiraz edebilir.

Yüksek Seçim Kurulu tarafından yayımlanan açıklama şu şekilde: ''İtiraz yazı ile veya sözle yapılır. Sözle yapılacak itirazlar gerekçesiyle birlikte tutanağa yazılır. İtiraz edenin adı, soyadı, açık adresi yazılarak imza ettirilir.

İmza bilmeyenlere parmak bastırılır. Kimliğini ispat edemeyenlerin, delil ve gerekçe gösteremeyenlerin itirazları incelenmez, bu sebeple incelenmediği tutanağa yazılır. Yazılı itirazlarda da yukarıdaki şartlar aranır ve deliller itiraz dilekçesine eklenir.

Gerekçesi ve delili olmayan yazılı itirazlar da incelenmez. Her iki halde de itirazın alındığına ve hangi tarihte yapıldığına dair, itiraz yapana alındı belgesi verilir. İtirazlar seçim kurulu başkanına yapılır. Seçim kurulu başkanı bulunamazsa, yazılı itiraz nöbetçi savcıya alındı belgesi ile yapılır. Savcı yapılan itirazın kaydını işleyerek hemen seçim kurulu başkanına gönderir.

Siyasi partiler, seçim başlangıcında partileri adına kimlerin itiraz edebileceklerini mühür ve imzalı bir yazı ile seçim kurullarına bildirirler. İtiraz edebileceklerin imza sirküleri parti başkanınca onaylanarak bildirilir. Parti adına itiraz edeceklerden kimlik aranmaz. İtirazlarda, delillerin hangi resmi makamlarda bulunduğunun bildirilmesi delil yerine geçer ve bu delili seçim kurulu temin eder.

Yüksek Seçim Kuruluna yapılacak itirazların yazılı olması lazımdır.'' Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanunun 120. Maddesi: "İlçe seçim kurulu teşkili işlemlerine karşı, il seçim kurullarına bunların teşekkülünden itibaren en geç iki gün içinde itiraz olunabilir.

Devam edecek..............