Tarihin Derinliklerinden Yükselen Şehir: Diyarbakır’ı Kim Kurdu?
Diyarbakır, sadece Mezopotamya'nın değil, tüm Anadolu’nun en eski yerleşim alanlarından biri olarak biliniyor. Tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bu kadim şehir, “kim tarafından kuruldu?” sorusuyla merak uyandırmaya devam ediyor. Arkeolojik veriler ve tarihsel bulgular ışığında, Diyarbakır’ın kökeni oldukça eski bir geçmişe dayanıyor.
Hurri ve Mitanni İzleri Diyarbakır'ın Temellerini Aydınlatıyor
Diyarbakır’ın kuruluşuna dair net bir tarih bulunmamakla birlikte, ilk yerleşimlerin M.Ö. 3000’li yıllara kadar uzandığı düşünülüyor. Bu dönemde Mezopotamya'nın kuzeyinde hüküm süren Hurri ve ardından gelen Mitanni toplulukları, bölgede kalıcı yerleşimler kurdu. Surların etrafında şekillenmeye başlayan bu ilk yerleşimlerin, Diyarbakır’ın şehir kimliğini kazanmasında büyük etkisi olduğu tahmin ediliyor. Bu halklar, Dicle Nehri çevresine yerleşerek verimli topraklarda tarım yapıyor ve ticaret yolları üzerinde durarak şehri canlandırıyordu.
Amid Adıyla Anılan Dönem Roma’yla Şekillendi
Antik çağlarda Diyarbakır’ın “Amid” ismiyle anıldığı biliniyor. Bu isim, özellikle Asurlular ve Romalılar döneminde sıkça karşımıza çıkıyor. Roma İmparatorluğu, stratejik önemi sebebiyle bu bölgeye büyük yatırımlar yaptı. Bugün bile ayakta duran surlar, Roma döneminde şekillendirilmeye başlandı. Bu da şehrin askeri, ticari ve idari merkez olarak önem kazandığını gösteriyor. Romalıların bu topraklarda inşa ettiği kaleler ve surlar, kentin bugünkü şehir yapısının temelini oluşturdu.
İslamiyet’in Gelişiyle Yeni Bir Kimlik Kazandı
1. yüzyılda İslam ordularının Anadolu içlerine ilerlemesiyle birlikte Diyarbakır, Müslüman yönetimlerin hâkimiyetine girdi. Emevi ve Abbasi dönemlerinde şehir büyüyerek gelişti. Artuklular ise kente yeni bir mimari soluk getirdi. Camiler, medreseler, hanlar ve köprüler inşa edildi. Bu dönemlerde Diyarbakır artık bir kültür merkezi olarak da anılmaya başladı. Şehrin kimliği her dönem değişiklik gösterse de tarihi derinliği hep varlığını korudu.
Binlerce Yıllık Kentin Gerçek Sahipleri Kimlerdi?
Diyarbakır’ın kim tarafından kurulduğu net bir şekilde yazılı kaynaklarla belgelenemese de, bölgenin tarihsel yapısı bize çok şey anlatıyor. Hurri-Mitanni topluluklarından başlayarak Asurlulara, Romalılara, Araplara ve Türk beyliklerine kadar uzanan bir miras söz konusu. Bu miras, Diyarbakır’ı yalnızca bir şehir değil, medeniyetlerin buluşma noktası hâline getiriyor. Şehri kimin kurduğundan öte, onu yüzyıllar boyunca yaşatan halkların hikâyesi bugün hâlâ bu topraklarda yankı buluyor.