Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Erdinç Şengüldür, serumu hakkında bilgilendirmede bulunarak, hekim izni ve gözetimi olmadan kullanılmaması gerektiğinin altını çizdi. Serumu; "Hekimler ve diğer bilim insanları; kanın pıhtılaşması sonrasında geriye kalan sıvıyı serum olarak adlandırır" şeklinde tanımlayarak sözlerine başlayan Dr. Erdinç Şengüldür, "Bu sıvı hücreleri ve pıhtılaşma faktörlerini içermez, içeriğinde elektrolitler, proteinler (özellikle albümin ve immünoglobulinler), hormonlar, enzimler, antikorlar ve metabolik atıklar yer alır. Halk arasında kullanılan ismiyle serum; hastaya damar yolu ile verilen her türlü sıvı ve ilaç tedavisi olarak tanımlanabilir" ifadelerinde bulundu.
Hastaya serum verilmesine hekimlerin karar verdiğinin altını çizen Şengüldür, "Her ilaç gibi serum da tıbbi gereklilik halinde kullanıldığında fayda sağlayacaktır. Serum tedavisine hastanın isteği ile değil hekimin endikasyon dahilindeki kararı ile başvurulur." diyerek hekimin kararı ve gözetimi olmadan serumun kullanılmaması gerektiğini vurguladı.
"Yasal yaptırımlarla karşılaşabilirler"
Serum olarak nitelendirilen sıvıların pek çok farklı çeşidinin olduğunu söyleyen Dr. Şengüldür, "İçerdikleri elektrolit ve diğer bileşenlerin yoğunluğundaki farklılıklar nedeniyle her serum her hastada kullanılamaz. Ayrıca bu serumların içine konulan her türlü ilacın alerjik reaksiyonlara neden olma riski vardır. Oluşabilecek yan etkiler ve alerjik reaksiyonlar gerekli müdahale yapılmaz ise ölümcül seyredebilir. Bu nedenle sağlık kurumları dışında, hekim gözetimi olmaksızın serum tedavisi yapılması uygun değildir. Hekim gözetiminde olsa bile istenmeyen etkiler ortaya çıktığında gerekli müdahalenin yapılmasının mümkün olmadığı alanlarda serum tedavisi uygulanması uygun değildir. Gerekli önlemleri almaksızın bu tedavileri uygulayan hekim veya sağlık personelleri de yasal yaptırımlarla karşılaşabilirler" dedi.
Hangi durumlarda serum kullanılıyor
Damar yolu ile verilen sıvı tedavilerinin her türlü yaralanmadan kanser tedavilerine kadar uzanan geniş bir yelpazedeki hastalar için uzun yıllardır kullanıldığını ifade eden Şengüldür, hastanede yatan hastalarda ve acil servislerde ilk müdahalesi yapılan hastalarda kullanılan çok sayıda serumun hekimlerin ve hastaların hizmetine sunulduğunu söyledi. Ayrıca bu serumların tamamı tıbbi gereklilik durumunda ve hekim kararı ile gerekli önlemler alındıktan sonra uygulandığını vurguladı.
"Hastaya ani bir şifa sağlamaz, tedaviyi hızlandırmaz"
Sarı serum ya da atom olarak tanımlanan sıvı hakkında da bilgi veren Şengüldür, "Çeşitli kişiler tarafından farklı şekillerde hazırlanabilen, genel olarak vitamin, ağrı kesici, antihistaminik gibi ilaçları içeren çözeltilere halk arasında bu isimler verilmektedir. Bu vitamin ve ilaçlar genelde iki bardak su ile eş hacimdeki 500 cc’lik sıvılar ile hastalara verilir. Sarı serum çoğu zaman iki bardak su ve bir takım vitaminlerden ibarettir. Hastaya ani bir şifa sağlamaz, tedaviyi hızlandırmaz, halkımızın tabiri ile anında ayağa kaldırmaz" şeklinde konuştu.
İşlevi ve adı her ne olursa olsun, tüm ilaçların alerji ve anafilaksi riskine sahip olduğunu hatırlatan Erdinç Şengüldür, "Anafilaksi alerjik reaksiyonun solunum durması ve ölümle seyredebilen en şiddetli formudur. Hekim önerisi olmadan sağlık tesisleri dışında yapılan serum tedavileri nedeniyle ölümler genellikle anafilaksi nedeni ile olmaktadır. Atom olarak tabir edilen serumların içine konulan ve sarı rengi veren B vitamini ilaçları özellikle alerjik reaksiyona yol açma riski yüksek ilaçlardır. B vitaminleri dışında ‘Atom’ serumlarına konulan pek çok ilaç da bu reaksiyonlara yol açabilir. Basit alerjik reaksiyonlardan anafilaksiye ve ölüme kadar gidebilen tablolar gelişebilir. İlaçlar uygun zamanda ve uygun dozda kullanıldıklarında tedavi edicidirler; ancak yanlış dozda ve yanlış hastada ölümcül zehirlere dönüşebilirler. Hekim önerisi dışında serum ya da diğer bir ilaç kullanımı hastaya faydadan çok zarar verme potansiyeli taşır. Hastalarımızdan hekim tarafından önerilmeyen tedaviler konusunda ısrarcı olmamalarını ve farklı yollardan bu tedavilere ulaşmaya çalışmamalarını rica ediyoruz" şeklinde açıklamasını sonlandırdı.
Kaynak: IHA