Diyarbakır'da Tarihi Çayönü Tepesi’nden Yeni Keşifler

Çayönü Tepesi kazılarında Neolitik dönemden Tunç Çağı’na uzanan 6 mezar gün yüzüne çıkarıldı. Arkeologlar, 11 bin yıllık bu buluntuların göçebe toplumdan yerleşik hayata geçiş sürecini anlamada kritik bilgiler sunduğunu açıkladı.

Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan Çayönü Tepesi, insanlık tarihinin önemli izlerini taşımaya devam ediyor. 1964 yılından bu yana süren arkeolojik kazılar, göçebelikten yerleşik hayata geçiş, avcılık ve toplayıcılıktan tarıma uzanan sürecin izlerini ortaya koyuyor.

Bu yıl kazılar, Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında yürütüldü. Sarıaltun, “5 aylık kazı sezonunda çok sayıda buluntu ve veri gün yüzüne çıkardık. Bu sene şanslıyız; ilk Tunç Çağı mezarlarını kazdık” dedi.

6 Mezar, 7 Bin Yıllık Tarih

Kazılarda toplam 6 mezar bulundu. Bunlardan 5’i yaklaşık 5 bin yıllık Erken Tunç Çağı’na, 1’i ise 11 bin yıllık Neolitik döneme ait. Sarıaltun, “Bireylerin yanına hediye olarak kap kacaklar gömülmüş. 2 mezar basit gömü, 1’i ise tahrip olmuş küp mezar. Sandık tipi mezarlarda yoğun buluntular var. Hem iskelet hem de mezar hediyeleri açısından bu sene çok şanslıyız” diye konuştu.

Mezarlar ve Ritüeller Hakkında Yeni Veriler

Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Ömür Dilek Erdal, mezarların yapısı ve gömü ritüelleri hakkında şunları söyledi: “Erken Tunç Çağı mezarları taş sanduka şeklinde ve üstleri blok taşla kapatılmış. Basit çukur mezarlarda ise ölüler yan yatırılmış ve üzerlerine hediyeler bırakılmış. Şu an 6 mezar açığa çıkarıldı ve analiz için laboratuvara götürülüyor.”

Erdal, mezarların cinsiyeti hakkında henüz kesin bilgi olmamakla birlikte, bazı iskeletlerin erkek olabileceğini belirtti. İskeletler, Neolitik dönemde Mezopotamya, İran, Irak ve Kafkasya ile iletişim halinde olan heterojen bir kültürü yansıtıyor.

Arkeolojik ve Antropolojik Önemi

Sarıaltun ve Erdal’ın aktardığı bilgilere göre, Çayönü Tepesi kazıları sadece bireylerin gömü ritüellerini değil, aynı zamanda toplulukların yaşam biçimini, beslenme alışkanlıklarını ve sağlık durumlarını da ortaya koyuyor. Bugüne kadar 600’ün üzerinde iskelet çıkarıldı ve analizler tarımcı bir toplumun, yoğun iş ve aktiviteye sahip bireylerden oluştuğunu gösteriyor.

Arkeologlar, uzun süren kazı çalışmalarının, gelecek yıllarda bölgenin tarihsel dönüşümünü anlamada daha çok veri sunacağını vurguluyor.