Diyarbakır’ın Dağlarından Sofralara

Diyarbakır, sadece tarihi yapıları, kültürel dokusu ve sıcak insanıyla değil, aynı zamanda yöresel mutfağıyla da adından söz ettiriyor. Bu zengin mutfak mirasının önemli bir parçasını ise geleneksel peynir çeşitleri oluşturuyor. Şehirde, dağlık bölgelerde yetiştirilen hayvanların doğal sütünden elde edilen bu peynirler, hem yöre halkının geçim kaynağı hem de gastronomi turizminin önemli bir unsuru haline geldi.

Özellikle bahar ve yaz aylarında üretimi artan peynirler, şehirdeki yerel pazarlarda büyük ilgi görüyor. Diyarbakır’a özgü örgü (orgu) peyniri, lavaş peyniri, dil peyniri, çökelek ve tulum peyniri gibi çeşitler, geleneksel yöntemlerle hazırlanıyor. Kadınlar tarafından evlerde üretilen bu peynirler, hem doğal olmaları hem de endüstriyel katkı maddelerinden uzak durmaları nedeniyle tercih ediliyor.

Tel Tel Lezzet: Örgü Peyniri

Koyun ve inek sütü karışımıyla hazırlanan örgü peyniri, sıcak suda haşlanarak tel tel ayrılıyor ve elde örülüyor. Az tuzlu ve lifli yapısıyla kahvaltıların vazgeçilmezi olan bu peynir, coğrafi işaretli ürünler arasında yer alıyor.

Karacadağ’ın Sütlü Mirası: Lavaş Peyniri

Karacadağ yöresine özgü olan lavaş peyniri, koyun sütünden üretiliyor. Tel haline getirilen peynir, daha sonra yoğrularak yassı bir forma sokuluyor. Özellikle taze tüketildiğinde lezzeti daha yoğun hissediliyor.

Yumuşak ve Yağlı: Dil Peyniri

Koyun veya inek sütünden yapılan dil peyniri, haşlandıktan sonra tel tel ayrılabilen yapısıyla biliniyor. Kahvaltılarda sade olarak veya eritilerek sıcak yemeklerde kullanılıyor.

Bitkilerle Zenginleşen Gelenek: Aromatik Peynirler

Bazı peynirler, Diyarbakır’a özgü sirim otu gibi aromatik bitkilerle tatlandırılıyor. Bu yöntem, hem peynire kendine has bir aroma kazandırıyor hem de dayanıklılığını artırıyor. Tuzlu suda muhafaza edilen bu ürünler, sıcak yaz aylarında dahi bozulmadan uzun süre saklanabiliyor.

Doğal Saklama Yöntemleriyle Tulum Peyniri

Diyarbakır’ın yüksek bölgelerinde üretilen tulum peyniri ise koyun veya keçi derisinden yapılan tulumlarda saklanıyor. Derilerin mazı palamudu, nar kabuğu gibi doğal maddelerle hazırlanması, peynire tütsülü ve yoğun bir aroma kazandırıyor.

Kültürün Sofralardaki Hali

Bölge halkı için bu peynirler sadece bir besin kaynağı değil; aynı zamanda kültürel bir miras. Yerel üreticilerin ve özellikle kadınların el emeğiyle yaşatılan bu geleneksel peynir çeşitleri, hem ev ekonomisine katkı sağlıyor hem de Diyarbakır’ın gastronomik kimliğini geleceğe taşıyor.