Diyarbakır’ın Kadın Kooperatifleri: Yerel Ürünlerle Ekonomik ve Kültürel Canlanma

Şehrin bereketli topraklarında üretilen organik ürünler, kadın kooperatifleri aracılığıyla hem yerel hem de uluslararası pazarlara ulaşıyor. 2025’te yeni açılan kooperatifler, eğitim programları ve festivallerle Diyarbakır’ın kadınları, ekonomik bağımsızlığın yanı sıra kültürel mirası da yaşatıyor. 

Kadın Kooperatiflerinin Hikayesi: Gelenekten Geleceğe

Diyarbakır’ın kadın kooperatifleri, Hevsel Bahçeleri ve Dicle Nehri’nin bereketli topraklarında yetişen ürünleri işleyerek ekonomik bir güç oluşturuyor. Karpuz pekmezi, ceviz, organik nohut, mercimek ve el yapımı kilim gibi ürünler, kooperatiflerin temel taşları. 2015’ten beri büyüyen bu hareket, kadınların girişimcilik ruhunu ortaya koyuyor. Örneğin, Suriçi Kadın Kooperatifi, 2018’de kurulduğundan beri 200 kadına istihdam sağladı. Efsaneye göre, Diyarbakır’ın kadınları, Hevsel’in bereketini ürünlerine katarak “toprağın ruhunu” yaşatıyor.

Kooperatifler, geleneksel yöntemlerle üretim yaparken modern pazarlama tekniklerini de kullanıyor. Organik sertifikalı ürünler, Diyarbakır’ın tarımsal mirasını yansıtırken, el yapımı kilim ve dokumalar, Kürt kültürünün motiflerini taşıyor. Örneğin, Çınar Kadın Kooperatifi’nin ürettiği karpuz pekmezi, 2025’te Avrupa’daki organik gıda fuarlarında tanıtıldı ve büyük ilgi gördü.

Güncel Gelişmeler: Yeni Kooperatifler ve Festivaller

2025, Diyarbakır’ın kadın kooperatifleri için büyüme yılı oldu. Diyarbakır Valiliği ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın desteğiyle, ilçelerde üç yeni kooperatif kuruldu: Bismil, Ergani ve Silvan kooperatifleri. Bu kooperatifler, 150 kadına iş imkanı sağladı ve organik tarım eğitimleriyle desteklendi. Ayrıca, kooperatiflere e-ticaret eğitimi verilerek ürünlerin online platformlarda satışı %40 artırıldı. Örneğin, Suriçi Kadın Kooperatifi’nin ürünleri, 2025’te Amazon Türkiye ve Trendyol’da 10.000 sipariş aldı.

Ağustos 2025’te düzenlenen Diyarbakır Kadın Emeği Festivali, kooperatiflerin ürünlerini tanıttı. On Gözlü Köprü yakınında gerçekleşen festival, 30.000 ziyaretçi çekti. Kadınlar, karpuz pekmezi, cevizli sucuk ve el dokuması kilim stantlarıyla ilgi odağı oldu. Festivalde Dengbêj performansları ve yerel lezzetler (ciğer kebabı, burma kadayıf) de yer aldı. X platformunda #DiyarbakırKadınEmeği2025 etiketiyle 100.000 paylaşım yapıldı, Google’da “Diyarbakır kadın kooperatifleri” aramaları %45 yükseldi.

Ekonomik ve Kültürel Etki

Kadın kooperatifleri, Diyarbakır’ın ekonomisine önemli bir katkı sağlıyor. 2025’te kooperatiflerin toplam satışı 50 milyon TL’yi aştı; bu, 2024’e göre %30 artış demek. Organik ürün ihracatı, özellikle Almanya ve Hollanda’ya yapılan satışlarla 10 milyon TL gelir getirdi. Kooperatifler, 1.000’den fazla kadına istihdam sağlayarak ekonomik bağımsızlığı güçlendirdi. Ayrıca, yerel restoranlar ve turizm işletmeleri, kooperatif ürünlerini menülerine ekleyerek gelirlerini %20 artırdı.

Kültürel açıdan, kooperatifler Diyarbakır’ın çok dilli ve çok kültürlü yapısını yansıtıyor. Kürtçe, Türkçe ve Zazaca şarkılar eşliğinde düzenlenen festivaller, toplumsal dayanışmayı pekiştiriyor. Kooperatiflerin el dokuması ürünleri, UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde yer alan Kürt motiflerini yaşatıyor. 2025’te başlatılan “Kadınlarla Miras Atölyesi”, 200 gence geleneksel dokuma ve tarım teknikleri öğretti.