Diyarbakır’ın Sur İçi: Tarihi Dokusu ve Yeniden Canlanan Sokakları

Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı izlerini taşıyan bu alan, 2025’te restorasyon projeleri, kültürel etkinlikler ve turizm hamleleriyle yeniden doğuyor. 

Sur İçi’nin Tarihi: Medeniyetlerin Aynası

Sur İçi, Diyarbakır Surları’nın içinde yer alan, 5.8 kilometre uzunluğundaki bazalt taş duvarlarla çevrili bir bölge. MÖ 3. yüzyılda Roma İmparatorluğu tarafından güçlendirilen surlar, 82 burç ve 4 ana kapı (Dağ, Urfa, Mardin ve Yeni Kapı) ile çevrili. Bölge, Ulu Camii, Hasan Paşa Hanı ve Dengbêj Evi gibi tarihi yapıları barındırıyor. Efsaneye göre, Sur İçi’nin dar sokaklarında kaybolanlar, tarihin ruhlarıyla karşılaşır; özellikle Keçi Burcu’nun gece yankılanan hikayeleri, ziyaretçileri büyülüyor. Sur İçi, Hititlerden Osmanlı’ya uzanan medeniyetlerin izlerini taşıyor ve 2015’ten beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde.

Bölgedeki Hasan Paşa Hanı, 16. yüzyılda Osmanlı valisi tarafından inşa edildi ve bugün kafe, el sanatları dükkanları ve kültürel etkinliklerin merkezi. Dört Ayaklı Minare, 1500’lü yıllarda inşa edilen eşsiz mimarisiyle, Sur İçi’nin simgelerinden biri. Yerel halk, minarenin dört ayağının altından geçenin dileğinin kabul olacağına inanıyor.

Güncel Gelişmeler: Restorasyon ve Turizm Atılımı

2025, Sur İçi için yeniden canlanma yılı oldu. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, “Sur İçi Canlandırma Projesi” kapsamında 50 tarihi evi restore etti. Bu evler, butik otel ve kültürel kafe olarak hizmete açıldı. Ayrıca, bölgedeki dar sokaklara aydınlatma ve bilgilendirme panoları eklendi, engelli erişimi için rampalar yapıldı. 2025’te Sur İçi’ni 500.000 turist ziyaret etti; bu, 2024’e göre %35 artış demek.

Eylül 2025’te düzenlenen Sur İçi Kültür Festivali, 60.000 ziyaretçiyle rekor kırdı. Festivalde Dengbêj performansları, yerel lezzet tadımları (ciğer kebabı, burma kadayıf, karpuz) ve el sanatları sergileri yer aldı. Çocuklar için “Sur’un Hikayeleri” atölyesi, 1.200 katılımcı çekti. X platformunda #SurİçiFestival2025 etiketiyle 200.000 paylaşım yapıldı, Google’da “Diyarbakır Sur İçi” aramaları %50 arttı.

Ekonomik ve Kültürel Etki

Sur İçi, Diyarbakır’ın turizm ekonomisine büyük katkı sağlıyor. 2025’te bölgenin turizm geliri 250 milyon TL’yi aştı. Yerel esnaf, özellikle Hasan Paşa Hanı çevresindeki restoranlar ve hediyelik eşya dükkanları, turist akınından %40 gelir artışı sağladı. Kadın kooperatiflerinin ürettiği kilim, pekmez ve ceviz gibi ürünler, Sur İçi’nde yoğun ilgi görüyor. Diyarbakır Valiliği’nin verilerine göre, bölgedeki işletmelerin %30’u kadınlar tarafından işletiliyor.

Kültürel açıdan, Sur İçi Diyarbakır’ın çok dilli ve çok kültürlü yapısını yansıtıyor. Kürtçe, Türkçe ve Zazaca konuşulan sokaklarda, Dengbêj hikayeleri ve halk oyunları festivallerde hayat buluyor. UNESCO’nun 2025 raporunda, Sur İçi’nin koruma çalışmaları övüldü; bölge, dünya mirası statüsünü güçlendirdi.