Diyarbakır ve Bölgede Etkili Olan Aşiretler hangileridir

Güneydoğu Anadolu Bölgesi, tarihi mirası, kültürel çeşitliliği ve güçlü toplumsal yapısıyla Türkiye’nin en özgün coğrafyalarından biri. Bu bölgenin en dikkat çekici sosyolojik unsurlarından biri ise yüzyıllardır süregelen aşiret yapılanmaları. Aşiretler, sadece birer soy bağı ya da akrabalık grubu olmaktan çok daha fazlasını ifade ediyor; bölgenin sosyal dayanışma mekanizmalarında, siyasette ve ekonomide önemli roller üstleniyorlar.

Bölgenin Önde Gelen Aşiretleri Hangileri?

Güneydoğu Anadolu’da onlarca aşiret varlığını sürdürmekte. Kimileri sadece birkaç köyde etkiliyken, bazı aşiretler Türkiye genelinde siyasi, ticari ve kültürel etkisini hissettiriyor. İşte Güneydoğu’da öne çıkan bazı büyük aşiretler:

• Beritan Aşireti: Diyarbakır, Mardin, Batman ve Şanlıurfa’da güçlü bir nüfusa sahip.

• Milli Aşireti: Mardin ve Urfa’nın Viranşehir ile Ceylanpınar ilçelerinde oldukça etkili. Tarihi Osmanlı dönemine kadar uzanan bir geçmişi var.

• Miran Aşireti: Diyarbakır’dan Mardin’e, hatta Bitlis’e kadar geniş bir coğrafyada etkili.

• Reşkotan Aşireti: Batman merkezli olmakla birlikte, çevre köylerde güçlü bir varlığa sahip.

• Sorkan Aşireti: Siirt, Batman ve Şırnak üçgeninde yoğunlaşmış durumda.

• Zilan Aşireti: Van ve Hakkâri kırsalında, özellikle köy yerleşimlerinde güçlü bir nüfusa sahip.

• Şeyhanlı Aşireti: Şanlıurfa merkez ve çevresinde etkili olan bir diğer büyük aşiret.

Kürt Aşiretlerinin Zengin Mozaiği

Bölgede öne çıkan bazı Kürt kökenli aşiretler ise şunlar:

Beritan, Milli, Miran, Reşkotan, Sorkan, Zilan, Herkî, Pinyanişî, Şêxan, Badıkan, Botan, Cibran, Şadilan, Mılli, Jalali, Gewdan, Tayan, Doski, Goyan, Hesenan, Musyan, Şêxbizin, Şikakî, Azkan, Babiran, Bazan, Dakuri, Dımilî, Kureyşan, Lolan, Mirdêsî, Rojkan, Zaxuran, Zirkan

Bu aşiretler özellikle Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt, Şırnak, Hakkâri, Van ve Bitlis illerinde yaşamlarını sürdürüyor.

Günümüzde Aşiretlerin Toplumsal ve Siyasi Rolü Ne?

Günümüzde aşiret yapıları sadece kültürel bir miras değil. Özellikle seçim dönemlerinde aşiret liderlerinin tercihleri, yerel politikada belirleyici olabiliyor. Siyasi partiler, adaylar ve kampanyalar aşiret desteğini almak için özel çalışmalar yürütüyor.

Aynı zamanda ekonomik hayatta da söz sahibi olan aşiretler; tarım, hayvancılık ve ticarette büyük aile şirketleri şeklinde faaliyet gösteriyor. Toprak sahipliği, hayvan varlığı ve ticaret hacmi açısından bölgesel ekonomide önemli bir paya sahipler.

Kültürel Yaşamda Aşiret Dayanışması

Düğünler, cenazeler, toplumsal barış süreçleri ve hatta günlük yaşamda aşiret dayanışması devam ediyor. Özellikle kırsal bölgelerde barış görüşmeleri, kan davalarının çözümü ya da ekonomik krizlerde yardımlaşma gibi konularda aşiretler hala önemli roller üstleniyor.

Ancak şehirleşme ve bireyselleşme, genç kuşaklarda aşiret bağlarının zayıflamasına yol açıyor. Büyük şehirlere göç eden gençler arasında bu geleneksel bağların etkisi giderek azalıyor.

Hangi İllerde Daha Yoğunlar?

Güneydoğu Anadolu’da aşiret yapısı en çok şu illerde gözlemleniyor:

• Şanlıurfa

• Diyarbakır

• Mardin

• Batman

• Siirt

• Şırnak

• Hakkâri

• Van

• Bitlis

Bu illerde bazı köyler neredeyse tamamen tek bir aşirete mensup kişilerden oluşuyor. Bu durum sosyal yaşamın her alanına yansıyor.

Yüzyılların Kültürel Mirası

Aşiretler, Güneydoğu Anadolu’nun hem toplumsal hafızasında, hem de günlük yaşamında güçlü bir şekilde varlığını sürdürüyor. Gelecek yıllarda, bu yapının modern toplumla nasıl bir denge kuracağı ise şimdiden merak konusu.