DİYARBAKIR Mezopotamya’nın bereketli topraklarında tarım yeniden yükselişe geçiyor. Diyarbakır’da özellikle badem üretimi son yıllarda dikkat çekici bir ivme kazanırken, susam üretimi ve geleneksel işleme yöntemleri de yeniden gündeme geliyor. Uzmanlar bu dönüşümün hem ekonomik hem ekolojik açıdan bölge için büyük bir fırsat olduğuna dikkat çekiyor.
Diyarbakır Tarım ve Orman İl Müdürlüğü verilerine göre, kentte 2008 yılından bu yana yaklaşık 56 bin dekar alanda modern meyve bahçesi tesis edildi. Bu bahçelerin büyük bölümünü badem oluşturuyor. Verimsiz, kıraç ve taşlık arazilerde kurulan badem bahçeleri sayesinde 2024 yılı itibarıyla üretim alanı 30 bin dekara ulaştı. Aynı yıl içerisinde yaklaşık 8 bin ton iç badem rekoltesi elde edilmesi bekleniyor.
"Kıraç topraklarda gelir kapısı"
Tarım arazisi olarak kullanılmayan alanların ekonomiye kazandırılması amacıyla başlatılan projelerin, çiftçilerden yoğun ilgi gördüğü belirtiliyor. Uzmanlar, bademin tahıl ürünlerine göre çok daha yüksek gelir sağladığını ve su kaynaklarını daha verimli kullandığını vurguluyor.
Diyarbakır’ın birçok ilçesinde kurulan badem soyma, kırma ve işleme tesisleri, katma değeri artıran yatırımlar arasında yer alıyor. Bu tesisler aynı zamanda bölgedeki istihdama da katkı sağlıyor.
Susam üretiminde tarihi canlanma
Öte yandan Diyarbakır ve çevresinde susam üretimine yönelik de dikkat çekici gelişmeler yaşanıyor. Kayapınar’da yapılan tarımsal araştırmalarda, “Boydak” çeşidi susamın yüksek yağ ve tohum verimiyle bölgeye uygun olduğu belirlendi. Bu sonuçlar, susamın yeniden yaygınlaştırılması için umut verici görülüyor.
Tarihi tahin değirmenlerinin de restore edilerek üretime kazandırılması, geleneksel tarım kültürünün korunmasına katkı sağlıyor. Özellikle Şırnak ve Siirt gibi komşu illerdeki susam üretimi ve tahin markalaşması, Diyarbakır için de örnek teşkil ediyor.
Destekler artıyor, dönüşüm hızlanıyor
GAP kapsamında ve Tarım ve Orman Bakanlığı’nın destekleriyle son üç yılda Diyarbakır’da 7 binden fazla dekar alanda 280 bini aşkın badem fidanı toprakla buluştu. Aynı zamanda çiftçilere fide, sulama sistemi, işleme tesisleri ve organik üretim için teşvikler sağlanıyor.
Tarım uzmanları, iklim değişikliği ve su kıtlığına karşı daha dirençli, ekonomik getirisi yüksek ürünlere yönelimin kaçınılmaz olduğunu ifade ediyor. Bu kapsamda badem ve susam gibi ürünlerin, Mezopotamya tarımının yeni lokomotifleri olabileceği değerlendiriliyor.
