Diyarbakır’da kuraklık, döviz kuru ve ithalat politikalarının etkisiyle kuruyemiş fiyatlarında büyük artış yaşandı. Misafirliklerin vazgeçilmezi olan fındık, fıstık, ceviz ve badem artık vatandaş için lüks haline geldi. Artan fiyatlar nedeniyle kuruyemiş, günlük alışveriş listesinden neredeyse tamamen çıktı.
Tezgâhlarda Fiyatlar Dudak Uçuklatıyor
Kentteki çerez dükkânlarında Antep fıstığının kilogramı 1.700 TL’ye, fındık 900 TL’ye, yerli ceviz 1.000 TL’ye, badem ise 1.100 TL’ye kadar yükseldi. Esnaf, bu rakamların vatandaşın alım gücünü ciddi şekilde zorladığını ifade etti.
Esnaf: Kuruyemiş Artık Lüks Oldu
Çerez dükkânı işletmecileri, fiyat artışlarının temel nedenleri arasında iklim değişikliğine bağlı kuraklık, döviz kuru ve aracılardan kaynaklanan maliyetlerin bulunduğunu belirtti. Esnaf, “Eskiden vatandaş leblebi, çekirdek, fındık ve karışık kuruyemiş alırdı. Şimdi ise kuruyemiş lüks oldu. Vatandaş evine sadece temel gıda maddelerini alabiliyor,” dedi.
Yarım Kilodan Grama Düşen Satışlar
Kuruyemiş satışlarında da büyük bir değişim yaşandı. Daha önce yarım kilo ve bir kilo şeklinde yapılan satışların yerini gramla alışveriş aldı. Esnaflar, “Vatandaş artık gramla kuruyemiş alabiliyor. Bu durum sektördeki daralmayı net şekilde gösteriyor,” ifadelerini kullandı.
Yerli Üretime Destek Çağrısı
Fiyatların kısa vadede düşmesini beklemediklerini belirten esnaflar, çözümün yerli üretimin desteklenmesinden geçtiğini vurguladı. Yapılan açıklamada, “Yerli üretim desteklenirse aradaki masraflar ortadan kalkar. Bu da tezgâhlarda fiyatların düşmesine ve vatandaşın daha fazla talep göstermesine katkı sağlar,” denildi.
‘Çerez Parası’ Tarih Oldu
Kuraklık ve yüksek enflasyon, kuruyemiş fiyatlarını adeta vurdu. Bir dönem küçük harcamalar arasında yer alan kuruyemiş, artık ciddi bir bütçe kalemi haline geldi. Esnaflar, “Fahiş fiyat artışlarıyla birlikte ‘çerez parası’ tabiri de tarih oldu. Artık çerez parası bile yüksek bir kalem,” sözleriyle durumu özetledi.
Pazar 136 Milyar TL’ye Ulaştı, Zamlar Peş Peşe Geldi
Kuruyemiş ve kuru meyve pazarı 2024 yılında yaklaşık 136 milyar TL’ye ulaşırken, bir yılda en yüksek fiyat artışı kuru kayısı, fındık ve leblebide yaşandı. Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) verilerine göre son bir yılda kavrulmuş fındık içinin kilogramı yüzde 107 artışla 675 TL’den 1.400 TL’ye çıktı.
Hangi Ürün Ne Kadar Zamlandı?
Kuru üzüm yüzde 39 artarak 180 TL’den 250 TL’ye yükseldi. Kavrulmuş badem yüzde 24 artışla 585 TL’den 725 TL’ye, kaju fıstığı yüzde 18 artışla 550 TL’den 650 TL’ye çıktı. Ceviz içi yüzde 40 artarak 540 TL’den 755 TL’ye yükseldi. Tuzlu fıstık yüzde 18 artışla 190 TL’den 220 TL’ye, sarı leblebi ise yüzde 51,5 artışla 165 TL’den 250 TL’ye çıktı.
Lüks Karışık Kuruyemişte Yüzde 52 Artış
2024 yılında Antep fıstığı, fındık, badem ve kajunun yer aldığı karışık lüks kuruyemişin kilogramı yüzde 52 artışla 625 TL’den 950 TL’ye yükseldi. Siyah çekirdek yüzde 50 artarak 120 TL’den 180 TL’ye çıkarken, kabak çekirdeğinde ise fiyatlar geriledi. Geçen yıl 420 TL olan kabak çekirdeği bu yıl yüzde 9,5 düşüşle 380 TL’ye satıldı.
Kuru Meyvede Rekor Zam
Kuru kayısıda artış dikkat çekti. 2024’te 360 TL’den satılan kuru kayısının fiyatı yüzde 169 artarak 970 TL’ye yükseldi. Kuru incirin fiyatı da yüzde 43 artışla 420 TL’den 600 TL’ye çıktı.
Gramla Kuruyemiş Dönemi Kalıcı Olabilir
Döviz kurundaki dalgalanmalar ve tarım ürünlerinde artan ihracatın iç piyasadaki arzı azaltması, fiyatları yukarı çekmeye devam ediyor. Tüketiciler ise bu artışlar karşısında kuruyemişi artık gramla almayı tercih ediyor. Uzmanlar, gerekli önlemler alınmadığı sürece bu tablonun kalıcı olabileceği uyarısında bulunuyor.
