Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesinde yapılan incelemeler, bölgenin jeolojik ve paleontolojik açıdan dikkat çekici bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koydu. İlçe merkezine yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta bulunan kayaçlarda, Tetis Denizi dönemine ait olduğu değerlendirilen sediment tortulları, fay kırıkları ve çeşitli canlı türlerine ait fosil kalıntıları tespit edildi.
Bölgede gözlemlenen kayaç yapıları ve fosiller, milyonlarca yıl süren jeolojik hareketlerin izlerini net biçimde yansıtıyor. Antropolog Naci Akdemir, alanın Tetis Denizi’ne ait tortul çökellerden oluştuğunu belirterek, bu yapıların Afrika–Arabistan levhası ile Avrasya levhası arasındaki uzun süreli tektonik mücadele sonucu bugünkü halini aldığını söyledi.
Akdemir, ilk aşamada doğu-batı yönlü kırılmaların oluştuğunu, daha sonraki süreçte ise Afrika–Arabistan levhasının batıya doğru bindirmesiyle kuzey-güney doğrultulu fay ve çatlakların meydana geldiğini ifade etti. Bu hareketlerin kayaçlar üzerindeki simetrik yapıların zamanla ayrılmasına neden olduğunu vurguladı.
“Depremlerin Kaynağı Bu Jeolojik Süreç”
Jeolojik hareketliliğin yaklaşık 250-300 milyon yıl önce başladığını kaydeden Akdemir, bu sürecin günümüzde de devam ettiğine dikkat çekti. Bölgedeki depremlerin temelinde de aynı tektonik hareketlerin yattığını belirten Akdemir, Anadolu’nun yılda ortalama 10-15 milimetre hızla kuzeye doğru ilerleyen Arabistan levhasının baskısı altında batıya, Ege Denizi yönüne doğru kaçtığını dile getirdi.
Bu büyük ölçekli hareketin yalnızca Anadolu’yu değil, Himalayalar’dan Alpler’e, Atlas Dağları’ndan Pireneler’e kadar geniş bir coğrafyada dağ oluşumlarını şekillendirdiğini aktaran Akdemir, sistemin etkisinin batıya doğru gidildikçe zayıfladığını söyledi.
Fosiller Geçmişe Işık Tutuyor
Kocaköy arazisindeki tortul tabakalarda bakteri izlerinden deniz yumuşakçalarına, balıklardan omurgalı hayvanlara kadar pek çok fosil kalıntısının bulunduğunu ifade eden Akdemir, bazı kayaçlarda dişleri korunmuş çene kemikleri ve farklı dönemlere ait omurga parçalarının gözlemlendiğini aktardı.
Uzmanlara göre bölge, yaklaşık 5-6 milyon yıl önce bugünkü görünümünü kazandı. Tetis Denizi’nin bir devamı olarak kabul edilen Akdeniz’in ise halen daralmaya devam ettiği belirtiliyor. Akdemir, birkaç milyon yıl sonra Akdeniz tabanının, günümüzde Kocaköy’de görülen arazi yapısına benzer bir görünüm alabileceğini öngördü.
Ortaya çıkan bulgular, Diyarbakır’ın yalnızca kültürel değil, aynı zamanda milyonlarca yıllık jeolojik geçmişiyle de önemli bir bilimsel mirasa sahip olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
