Diyarbakır’da her gün binlerce sofranın baş tacı olan ekmek, gecenin ilerleyen saatlerinde çöp konteynerlerinde son buluyor. Gün boyu tezgâhta satılamayan, bazen sadece bir gün bayatladığı için çöpe atılan ekmeklerin hikâyesini bu kez en yakından tanık olanlar anlattı: fırıncılar, market çalışanları ve kâğıt toplayıcıları…
“Akşam 9’dan Sonra Geri Dönüş Yok”
Merkez ilçelerde çalışan 20 yıllık bir fırın ustası, israfın boyutlarını şu sözlerle anlatıyor:“Günde ortalama 3 bin ekmek çıkıyor fırından. Akşam 9’dan sonra kalan ekmeklerin büyük kısmı satılmıyor. Hayır kurumlarına vermeye çalışıyoruz ama her zaman mümkün olmuyor. Bazı geceler iki çuval ekmeği çöpe attığımız oluyor.”
Usta, üretimi azaltmanın da çözüm olmadığını söylüyor:“Az üretsek sabah ‘ekmek yok’ diye kavga çıkıyor. Çok üretsek bu kez israf oluyor.”
Market Çalışanları: “Son Kullanım Tarihi Psikolojisi”
Market reyonlarında görev yapan çalışanlara göre israfın bir diğer nedeni de tüketicinin algısı.“Bir gün geçsin, kimse yüzüne bakmıyor. Oysa o ekmek daha yenilebilir durumda. Ama ‘tazeliği gitti’ denilerek çöpe gidiyor. Gün sonunda raflardan onlarca ekmek topluyoruz.”
Bazı marketlerin fazla ekmekleri ücretsiz dağıttığı, bazılarının ise doğrudan çöpe gönderdiği belirtiliyor.
Çöp Toplayıcıları: “Biz Olmasak Hepsi Çöplükte Çürür”
Gecenin en sessiz tanıkları ise çöp toplayıcıları…Onlara göre kentte israfın gerçek boyutu, konteyner kapakları açıldığında ortaya çıkıyor.
“Bazı geceler bir konteyner dolusu sadece ekmek çıkıyor. Biz olmasak hepsi çöplükte çürür. Kuruyup bayat olanları hayvanlara veriyoruz, taze olanları ise kendimiz tüketiyoruz.”
Bir başka toplayıcı ise şu sözlerle tabloyu özetliyor:“Bir tarafta çöpe atılan ekmek, diğer tarafta ekmek bulamayan insanlar var.”
Uzmanlar Uyarıyor: İsraf Sadece Vicdani Değil, Ekonomik Bir Kayıp
Gıda israfı üzerine çalışan uzmanlara göre ekmek israfı yalnızca ahlaki bir problem değil, aynı zamanda büyük bir ekonomik kayıp.
Üretilen her ekmekte; Un, Su, Enerji, Emek boşa gidiyor.
Uzmanlar, özellikle: Dilim ekmek kullanımının yaygınlaştırılması, Askıda ekmek uygulamalarının artırılması, Gün sonu indirim sistemlerinin zorunlu hale getirilmesi gibi önerilerle israfın ciddi şekilde azaltılabileceğini belirtiyor.
“Bir Lokma Ekmek, Bir Günlük Emek”
Sokakta çöpten ekmek toplayan bir yurttaşın şu sözleri ise haberin en çarpıcı özeti oluyor: “Bir lokma ekmek, bir günün emeği. Ama biz o bir günü çöpe atıyoruz.”
Diyarbakır’da her gece sessizce çöpe giden ekmekler, aslında görünmeyen bir toplumsal yarayı da açıkça gözler önüne seriyor.