Diyarbakır'ın tarihi dokusunu koruyan önemli yapılarından biri olan ve şehrin ilk devlet işletmesi olarak kurulan fabrika, artık 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi olarak gençlere hizmet veriyor. Diyarbakır'ın tarihine tanıklık eden bu yapı, uzun yıllar boyunca kentin ana endüstriyel tesislerinden biri olarak varlığını sürdürdü.
1932 yılında Tekel İdaresi tarafından kurulan fabrika, o yıllardan bu yana şehre ekonomik ve sosyal anlamda değer katmıştır. Dağ Kapı bölgesinde, 7.500 metrekarelik bir arazi üzerine inşa edilen fabrikanın avlulu planı, geleneksel şehir dokusunu yansıtan mimarisiyle dikkat çekiyor. İki katlı olan binanın dış cephesi, özgün tasarımıyla göz kamaştırıyor. Zemin kat pencereleri bazalt taş söveli ve basık kemerliyken, üst kattakiler düz ve dikdörtgen formda dizayn edilmiştir. Binanın çatısı geniş saçaklı kırma çatı ile örtülüdür.
Fabrikanın tarihi geçmişi, Diyarbakır'ın ekonomik ve kültürel yapısına derin bir iz bırakmıştır. 1930'lu yıllarda Türk rakısının varlığını korumak ve geliştirmek amacıyla kurulan fabrika, o yıllarda yıllık üç milyon kg kuru üzüm ve 190-200 ton anason kullanarak rakı üretiyordu. Diyarbakır'ın ekonomisine büyük katkı sağlayan fabrika, aynı zamanda bölgedeki iş alanlarını da genişletmiştir.
Günümüzde ise bu tarihi fabrika, gençlere hizmet etmek üzere dönüştürülmüş durumda. 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi olarak kullanılan yapı, şehrin kültürel mirasını yaşatırken, gençlerin sosyal ve kültürel gelişimine katkı sağlıyor. Geçmişten günümüze uzanan bu özel yapı, Diyarbakır'ın tarihine tanıklık etmeye devam ediyor ve gelecek nesillere ilham vermeye devam edecek.
