Torba Kanun genişliyor!

Karakaş, Türkiye Gazetesi'nde kaleme aldığı yazısında Torba Kanun’un sosyal güvenlik ve emeklilik boyutlarını detaylıca aktardığını belirterek, sonrasında okuyuculardan gelen eleştirileri paylaştı: Karakaş’a göre tablo tamamen olumsuz değil. Edinilen bilgilere göre Torba Kanun mevcut haliyle sınırlı kalmayacak ve bazı müjdeli maddeler eklenecek.

Ankara’daki kaynaklarından edindiği bilgiyi paylaşan Karakaş, özellikle Genel Sağlık Sigortası (GSS) borçlarıyla ilgili önemli bir gelişmeye dikkat çekti:

“GSS borçları için kısmi af düzenlemesinin Torba Kanuna ilave edilmesi bekleniyor.” Bu düzenleme hayata geçerse, uzun süredir sağlık sigortası prim borçları nedeniyle zor durumda kalan vatandaşlar için rahatlatıcı bir adım atılmış olacak.

Karakaş'ın yazısının tamamı şöyle: "Daha önceden de ifade ettiğim üzere sosyal güvenlik reformunun en kritik ayağını GSS teşkil etmektedir. Neden mi? Çünkü 2012'den beri neredeyse toplumun tamamı -istisnalar hariç- bu sigortanın sağlık güvencesi altında. Ama bu "koruma", her zaman bedava gelmiyor. Belirli şartların varlığı hâlinde her ay GSS primi ödemeyi de gerektirebiliyor.

Keza GSS uygulamasında “18 yaşını bitirdikten sonra eğitim hayatına devam etmeyen tüm işsizler, kaçak sigortalı çalışanlar, liseyi bitirdikten sonra 20 yaşını aşıp eğitimine devam etmeyenler, 25 yaşını doldurmuş ve hiçbir işte çalışmayan üniversite mezunları ile hiçbir sigortalılığı bulunmayıp sağlık harcamalarını kendi cebinden karşılayanlar ile diğer tüm zorunlu sosyal güvenliği olmayan vatandaşlar kendi primlerini ödemek zorunda bulunmaktadır. Aksi takdirde sağlık sigortasından faydalanmaları zorlaşmaktadır. Belirtilen kişilerin resen kapsama alınması zorunluluğu 01 Ocak 2012 tarihinde başlatılmıştır. Buna rağmen bu durumun farkında olmayan ve her ay hanesine (asgari ücrete göre değişen) şu anda 780 TL’yi aşan borç ve borca ait gecikme zammı ile cezası uygulanan çok sayıda vatandaşımız bulunmaktadır.

Hâl böyle iken belirtilen kişilerin yüklü miktarda birikmiş genel sağlık sigortası borcu bulunmaktadır. Genel sağlık sigortası borçları ile diğer SGK borçlarının yapılandırılması için önceki yıllarda çok sayıda af ve yeniden yapılandırma kanunları çıkarılmasına karşın hâlen borcunu ödemeyen çok sayıda vatandaşımız bulunmaktadır. En son 2023 yılında genel sağlık sigortası borçlarının tüm faiz ve cezaları silinerek sadece anapara ödenmesi imkânı tanınmıştı. Hükûmetin şimdi de genel sağlık sigortasına ilişkin kısmi af yapması beklenmektedir.

Gelir testi: Muhtaçlara bedava sağlık kalkanı SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ya da diğer herhangi bir kapsamda sosyal güvencesi olmayan vatandaşların prim ödeyip ödeyemeyeceklerini, ödeyeceklerse ne kadar prim ödeyeceğini belirleyen işlemler gelir testi olarak ifade edilmektedir. Gelir testi yaptırmak bu kapsamdaki vatandaşlarımız için daha önceden mecburi idi. Bu zorunluluk 2017 yılında kaldırılmıştı. Ancak düşük gelirli olanlar için bu testi kendi isteği ile yaptırması avantajlı bulunmaktadır. Keza ikametgâhının bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat ederek yapılacak gelir testi sonucunda gelirin aynı hanede yaşayan aile içinde kişi başına düşen tutarı asgari ücretin 1/3’ünün altında çıkması hâlinde tek kuruş GSS primi yatırmadan genel sağlık sigortasından faydalanmak mümkün olacaktır.

Kapsamda bulunup gelir durumu değişenler de durumlarının değiştiği tarihten itibaren yeniden gelir testi için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat edebilirler. Şimdi asıl sıkıntı: Birçok vatandaş, hâlen bu zorunluluğun farkında bile değil! Her ay hane başına 780 TL'yi aşan prim borcu birikiyor (2025 asgari ücret bazında). Üstüne gecikme zammı ve gecikme cezaları eklenince, rakamlar bayağı kabarıyor! İşsiz-güçsüz ya da düşük gelirli ailelerde ödenmeyen borçlar birikerek bir dağ hâlini alıyor.

Tekrar hatırlatalım geliri brüt asgari ücretin üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin %3’ü tutarındadır. Bu nedenle 2025 yılı için bu kapsamdaki kişilerin ödeyeceği prim tutarı aylık 780 TL’dir. Gelir testi yaptırmayan bu kapsamdaki kişiler gelirleri düşük ya da işsiz olsalar bile her ay 780 TL borç ve borca ait gecikme zammı ile cezası uygulanmaktadır. GSS primleri dâhil tüm SGK primlerine ilişkin 10 yıllık zaman aşımı bulunmaktadır. Bu kapsamda geçmiş yıllarda ödeme imkânı kalmayan ve zaman aşımına uğramış olan 2012, 2013 ve 2014 yıllarına ait genel sağlık sigortası borçları silinerek affedilmiştir.

Yeni yapılacak yasal düzenlemelerle birlikte 2015 yılı ve öncesine ait olup ödeme imkânı kalmayan ve zaman aşımına uğramış olan genel sağlık sigortası borçlarının anapara dâhil olmak üzere gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte silinmesine yönelik yasal düzenlemenin hazırlanarak TBMM’ye gönderilmesi kuvvetle muhtemel hâle gelmiştir. Zaman aşımına uğramamış GSS primleri dâhil hiçbir SGK priminin anaparasının silinmesi söz konusu değildir. Bu kapsamdaki borçlar için önümüzdeki sene mart veya nisan aylarında kamu alacakları yapılandırması kapsamında yeni bir yasal düzenleme yapılarak peşin veya taksitli ödeme kolaylıkları sağlanabilir. Son söz olarak değerli okurlar, GSS borçları birikirken sağlık hayalleriniz solmasın. Hemen SYDV'ye koşun, gelir testi yaptırın..."