10 soruda PKK ile yeni süreç: Silah bırakmanın başlamasından sonraki adımlar neler olacak?

1/8

Tören öncesi ve sırasında bölgede sıkı güvenlik önlemleri alındı. Tören öncesi PKK lideri Abdullah Öcalan'ın mesajı 9 Temmuz'da kamuoyuna açıklanmıştı. 1999'dan beri ilk videolu görüntüsünde Öcalan, PKK'nın ulus devletçi amacından vazgeçtiğini söylemişti.

2/8

Öcalan, barış ve demokratik toplum hedefine ulaşılmasının "pozitif entegrasyonalist bir perspektif" ile mümkün olduğunu belirtmişti. Abdullah Öcalan'ın video mesajı yayınlandı: 'PKK hareketine son verilmiştir' BBC Türkçe, silah bırakma töreni ve sonrasındaki atılacak adımlarla ilgili Ankara'da konuşulan yol haritasını derledi.

3/8

Silah bırakma süreci Cuma günü bir grup PKK üyesi Kuzey Irak'ta Süleymaniye kenti yakınlarında bir alanda sembolik olarak silah bırakarak süreci başlattı. Fırat Haber Ajansı'na göre (ANF) törene 15 kadın ve 15 erkek toplam 30 PKK'lı katıldı.

4/8

Silah bırakma sürecinin birkaç ayda tamamlanması hedefleniyor. Ankara, Erbil ve Bağdat yönetimlerinin koordinasyonunda silah bırakma noktaları oluşturulması ve örgütün silahlarını bu alanlara bırakması öngörülüyor. Çatışmalarda ölenlerin aileleri barış sürecini nasıl değerlendiriyor?

5/8

Silah bırakma süreci nasıl izlenecek? PKK'nın ilk silah bırakma törenine ilişkin görüntülerin televizyonlardan canlı yayımlanması planı, "güvenlik" gerekçesiyle iptal edilmişti. Ancak bölgeden yayın yapan bazı ajanslar PKK'lıların silah yaktıkları ve açıklama yaptıkları töreni dünyayla paylaştı. Uluslararası ajanslar da ilk dakikalardan itibaren silah bırakma sürecinden tarihi kareleri servis etti. DEM Parti'nin önceden açıkladığı gibi görüntüler bölgeye giden gazetecilere ulaştırıldı ve görüntülerin kamuoyuyla paylaşılması sağlandı. Parti kaynakları, tören alanındaki güvenlik önlemlerinin gerekçesini, "olası provokasyonların önüne geçmek" olarak açıkladı. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) Kuzey Irak'ta Kilit-Pençe Operasyonu'nu düzenlediği bölgede 12 askerin mağarada arama-tarama faaliyeti sırasında metan gazından zehirlenerek hayatını yitirmeleri sonrası, törenle ilgili detaylarda da değişiklikler yapıldı. Gaz zehirlenmesi nedeniyle ölen 12 asker için soruşturma: 852 rakımlı mağarada neler yaşandı? Çatışmalarda yakınlarını kaybedenler anlatıyor: 'Bundan sonra gencecik bedenleri değil silahları toprağa verelim'

6/8

Öcalan hangi mesajları verdi? Silah bırakma töreni öncesi PKK lideri Abdullah Öcalan, PKK'ya ve kamuoyuna yönelik bir video mesaj gönderdi. Bu, Öcalan'ın 26 yıldır ilk videolu görüntüsüydü. Öcalan, PKK'ya yakın Fırat Haber Ajansı'nda yayınlanan videoda "27 Şubat 2025 tarihli Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı'nı savunmaya devam etmekteyim" ifadelerini kullandı. PKK lideri, süreçte gelinen noktanın "oldukça değerli ve tarihi nitelikte" olduğunu söyledi. Öcalan, "varlık inkarına dayalı ve ayrı devlet amaçlı PKK hareketine" son verildiğini söyledi, "Varlık tanınmış, dolayısıyla ana amaç gerçekleşmiştir. Miadını doldurma bu anlamdadır" dedi. Öcalan ayrıca silah bırakma sürecinin gönüllülük esasında olmasının önemini vurguladı. Mesajın, örgüt ve Kürt kamuoyunda sürecin benimsenmesi açısından olumlu etki yaratmasını bekleyen DEM Parti kaynakları, mesaj sonrası törene PKK'nın üst düzey yönetiminden katılım olabileceğini söylüyordu. KCK yürütme Konseyi Eş-Başkanı Bese Hozat kod adlı Hülya Oran da törendeydi. BBC Türkçe'ye konuşan kaynaklar, 12 Mayıs'taki fesih kongresinde de "video mesaj" gönderilmesinin planlandığını ancak son anda vazgeçildiğini söylüyor. İktidar ve muhalefetten törene katılım oldu mu? Türkiye'den katılımlarla ilgili DEM Parti "kolaylaştırıcı" rol üstlendi. Törene partinin eş başkanları, bazı milletvekili ve Merkez Yürütme Kurulu (MYK) üyeleri ile Demokratik Bölgeler Partisi, Halkların Demokratik Kongresi ve diğer bazı sol-sosyalist partilerin yöneticilerinin de yer aldığı bir grubun katılımı sağlandı. DEM Parti, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) dahil, parlamentodaki grubu bulunan tüm siyasi partileri silah bırakma törenine davet etti. Ancak AKP ve MHP'nin yanı sıra muhalefet partileri de törene katılmayacaklarını bildirdi. Muhalefet partilerinin, hem devlet daveti olmaması hem de iktidar kanadından katılım olmaması nedeniyle, törene katılmama kararı aldığı öğrenildi.

7/8

CHP'nin 'tören' anketinden ne çıktı? DEM Parti'nin, silah bırakma törenine daveti, Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) 7 Temmuz'da Genel Başkan Özgür Özel'in başkanlığında yapılan basına kapalı grup toplantısında değerlendirildi. Toplantıda, milletvekilleriyle törene katılıp katılmama konusunda bir mini anket yapıldı. BBC Türkçe'nin edindiği bilgiye göre toplantıda milletvekillerine, "Davet devlet kanadından gelir ve bütün siyasi partilerden temsilciler katılırsa gidelim", "DEM Parti davet ettiyse gidelim", "AKP ve MHP de olursa, biz de gidelim" ve "Hiçbir koşulda katılmayalım" seçenekleri sunuldu. CHP Meclis Grubu'nun büyük bölümünün tercihi, "Davetin devlet kanadından gelmesi ve tüm siyasi partilerin katılması halinde gidelim" oldu. "Hiçbir koşulda katılmayalım" seçeneği ikinci sırada çıktı. AKP ile MHP'nin katılmaması ve devlet daveti olmaması nedeniyle, CHP törene katılmama kararı aldı.

8/8

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş İlk silah bırakma görüntülerinin ardından Meclis'te hangi adımlar atılacak? İlk silah bırakma görüntüleri sonrası Meclis devreye girecek. TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'un gelecek hafta, Meclis Komisyonu'nun resmen kurulması için siyasi parti gruplarının "koordinatör" grup başkanvekilleriyle bir toplantı yapması planlanıyor. Bu toplantıda, siyasi partilerin söz konusu komisyonun çalışma şekli ile yapısına ilişkin önerileri tartışılarak karara bağlanabilir. Meclis Komisyonu'nun kurulmasının ardından ilgili devlet birimleri komisyon üyelerini bilgilendirecek. Meclis Komisyonu'nun görevi ve işlevi ne olacak? Meclis Komisyonu'nun temel işlevi; iktidarın "Terörsüz Türkiye", DEM Parti'nin ise "Barış ve Demokratik Toplum Süreci" adını verdiği süreçle ilgili yasal altyapıyı hazırlamak olacak. DEM Parti sürecin toplumsallaştırılması ve kamuoyunun beklentilerine ilişkin düzenlemeler yapılmasının sağlanması için akademisyenler, kanaat önderleri, sivil toplum kuruluşları ile toplantılar yapılmasını ve yasal düzenlemelerin bu talepler doğrultusunda şekillenmesini istiyor. Öcalan'ın en önemli talebi olduğu belirtilen "sürecin yasal güvenceye kavuşturulması" ile yurt içindeki ve yurt dışındaki PKK'lıların durumu, topluma kazandırılmasına yönelik yasal düzenlemelerin bu komisyonun önerisiyle şekilleneceği belirtiliyor. Nitelikli çoğunlukla karar alması beklenen komisyonda üzerinde uzlaşılan metinler, yasama prosedürleri çerçevesinde Meclis Genel Kurulu'da görüşülecek. İnfaz Yasası'nda yapılacak değişiklikler de bu komisyonda şekillenecek. Meclis ay sonuna doğru tatile gireceği için ilk yasal düzenlemeler, yeni yasama yılının başlayacağı 1 Ekim'den sonra Meclis gündemine gelecek.Siyasi tutukluların durumu ne olacak? Eski Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın da aralarında bulunduğu siyasi tutukluların tahliyesi de tartışılıyor. DEM Parti yetkilileri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına uyulması ile Demirtaş'ın da aralarında bulunduğu bazı siyasi tutukluların hemen tahliye edilebileceğini, bu konuda siyasi iradenin kararının yeterli olacağını söylüyor. Edinilen bilgiye göre DEM Parti'nin İmralı heyetinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı ziyaretinde, hem Öcalan'ın mesajları hem de hasta, siyasi tutukluların durumu ile Meclis Komisyonu'nun kurulması konuları gündeme geldi. İki taraf da görüşmeleri "olumlu" olarak nitelendirdi. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), yapılacak yasal düzenlemeler konusunda şimdiden bir taahhütte bulunmak istemiyor. AKP kaynakları, silah bırakma görüntülerinin gelmesi ve bu sürecin sağlıklı ilerlemesi halinde yasal ve idari düzenlemeler için adım atılabileceğini belirterek, "Bu adımlar, hiçbir şekilde bir pazarlığın parçası olmayacak" diyor.Yeni anayasa, sürecin parçası olacak mı? Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan uzun süredir, "Yeni ve sivil anayasanın" ihtiyaç olduğunu dile getiriyor. Bu amaçla AKP'de kurulan bir komisyon da çalışmaya başladı. Gerek AKP gerekse DEM Parti, "yeni anayasa" ve süreç arasında bağlantı kurmuyor. Ancak başta CHP olmak üzere muhalefet partileri bu konuda kuşkulu. Muhalefet partileri, Meclis Komisyonu'nun iktidarın istediği bir anayasa değişikliği veya yeni anayasa konusunda zemin olmaması için Meclis Başkanı Kurtulmuş ve iktidarın taahhütte bulunmasını istiyor. DEM Parti yöneticileri, gerek Erdoğan gerekse diğer hükümet yetkilileriyle yapılan görüşmelerde bu konunun gündeme gelmediğini söylüyor. BBC Türkçe'ye konuşan bir DEM Parti yöneticisi, bu konuda şu görüşleri dile getirdi: "Kürt sorununun kalıcı ve gerçek çözümünde illa ki anayasa başlığı olacak. Ama bugünden konuşulacak bir konu değil. "Kalıcı çözüm demokratik, çoğulcu, eşitlikçi, özgürlükçü bir toplumsal sözleşmenin inşası ile olur. Bu sadece Kürt sorunu için değil, Türkiye'deki diğer bütün demokratikleşme sorununun çözümü için de gerekli. "Belediye başkanlarının, siyasetçilerin, gazetecilerin tutuklandığı bir ortamda anayasa yapacak koşullar var mı? Şu anda yok." Öcalan'ın koşullarında değişiklikler olacak mı? DEM Parti kaynakları, süreç başladıktan sonra Öcalan'ın cezaevi koşullarında kısmen iyileştirmeler yapıldığını, kendisiyle birlikte dokuz kişinin İmralı'da olduğunu ancak bunun yeterli olmadığını söylüyor. Öcalan'ın, kendisini akademisyenler ve gazetecilerin yanı sıra, anayasa alanında uzman hukukçular ile yabancı heyetlerin de ziyaret edebilmelerine imkan tanınmasını istediği belirtiliyor. İktidarın da bu taleplere olumsuz bakmamakla birlikte, silah bırakma süreciyle bağlantılı olarak görüş izinlerini yeniden düzenleyeceği beklentisi dile getiriliyor. AKP ve DEM Parti yetkilileri, Öcalan'a "umut hakkı" konusunun ise ilerleyen aşamalarda, sürecin seyrine göre gündeme geleceğini söylüyor.