Diyarbakır’ın Sur içindeki önemli Osmanlı miraslarından biri olan 414 yıllık Nasuh Paşa Camii, tarihi dokusuyla asırlardır ayakta durmaya devam ediyor. Hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgi odağı olan cami, mimarisi ve tarihi geçmişiyle görenleri etkiliyor.
Eşi İçin İnşa Ettirdiği Rivayet Ediliyor
1606–1611 yılları arasında Diyarbekir Eyaleti’nde valilik yapan Nasuh Paşa tarafından yaptırıldığı bilinen caminin, Paşa’nın eşi Servinaz Hanım için inşa ettirildiği rivayet ediliyor. Bu nedenle yapı, tarihî kayıtlarda Servinaz Hatun Camii olarak da geçiyor.
Kesik Minare: “Minareya Qot”un Tarihçesi
Caminin en dikkat çeken bölümlerinden biri olan minaresi, 1819 yılında İçkale’den atılan bir top mermisinin isabet etmesi sonucu üst kısmını kaybetti. Bu olaydan sonra halk arasında “Minareya Qot” (Kesik Minare) olarak anılmaya başlandı.
Minarenin sağlam kalan kısmı siyah bazalt taşından silindirik formda inşa edilirken, sonradan eklenen şerefe ve üst bölüm beyaz taşlarla örülerek yapıya özgün bir görünüm kazandırdı.
Nasuh Paşa’nın İzleri Diyarbakır’da Yaşıyor
Osmanlı Devleti’nin 1. Ahmed döneminde görev yapan Nasuh Paşa, Halep Valiliği, Anadolu Serdarlığı ve Diyarbakır Valiliği gibi önemli görevlerde bulundu. 1611–1614 yılları arasında ise Sadrazamlık makamına kadar yükseldi.
Onun döneminde Sur’da inşa edilen cami, günümüzde Diyarbakır’ın Osmanlı dönemine ait en önemli yapılarından biri olmayı sürdürüyor.
Mimari Yapısı ve Taş İşçiliği Dikkat Çekiyor
Cami, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı bir harim, revaklı yazlık kısım ve minareden oluşuyor. Harim bölümünü ortada dört sütuna oturtulmuş kubbe tamamlıyor. Yan kısımlarda ise çapraz tonoz örtü sistemi kullanılmış durumda.
İki renkli taş işçiliği ile hareketlendirilen cepheler, Osmanlı mimarisinin zarif detaylarını gözler önüne seriyor.
1819’dan 2019’a Uzanan Restorasyon Süreci
Bazalt taşından inşa edilen minarenin üst kısmı, 1819’daki ayaklanma sırasında isabet eden top mermisiyle yıkılmış, 1972’de yapılan onarım çalışmalarıyla yeniden tamamlanmıştır. Bu nedenle cami, halk arasında “Kot Minareli Cami” olarak da bilinir.
2013 yılında kapsamlı bir restorasyon geçiren yapı, 2015’te Sur’da yaşanan terör olaylarından zarar gördü. Ardından 2019 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından yeniden restore edilerek ibadete açıldı.
Tarihe Açılan Kapı Olmayı Sürdürüyor
Asırlardır ayakta duran 414 yıllık Nasuh Paşa Camii, Osmanlı ihtişamı, eşsiz mimarisi ve köklü geçmişiyle Diyarbakır’ın hem tarihi hem de dini turizm noktaları arasında önemli bir konumda bulunmaya devam ediyor.
