Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesinde yer alan ve sıra dışı görüntüsüyle dikkat çeken “mantar kaya”, hem bölge halkının hem de bilim insanlarının ilgisini çekmeye devam ediyor. İlçe merkezine yaklaşık 4 kilometre mesafede bulunan, ince bir kaya sütunu üzerinde dengede duran geniş kaya kütlesi, milyonlarca yıllık jeolojik süreçlerin izlerini taşıyor.
Antropolog Naci Akdemir, söz konusu oluşumun bulunduğu alanın sediment tortulu kaya kütlelerinden meydana geldiğini belirterek, bölgenin jeolojik yapısına ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Akdemir, arazinin Afrika–Arabistan levhasının Avrasya levhasını kuzeye doğru itmesiyle şekillendiğini ifade ederek, bu hareketin günümüzde de devam ettiğini söyledi.
Levha hareketlerinin hızına dikkat çeken Akdemir, “Bilim insanlarının verilerine göre bu ilerleme, tırnakların uzama hızına yakın. Yani yılda yaklaşık 10-15 milimetre kuzeye doğru bir hareket söz konusu. Bu durum, bölgenin hâlâ jeolojik olarak canlı olduğunu gösteriyor” dedi.
“Mantar kaya” olarak adlandırılan yapının, coğrafyacılar tarafından “şeytan masası” şeklinde de tanımlandığını belirten Akdemir, bu örneğin söz konusu oluşumların en dikkat çekici ve estetik örneklerinden biri olduğunu vurguladı.
“Buzul Çağının İzlerini Taşıyor”
Kaya oluşumunun kökenine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Akdemir, yapının yalnızca su ve rüzgâr aşındırmasıyla açıklanamayacağını ifade etti. Bölgede belirgin bir akarsu yatağı ya da su aşındırmasını işaret eden izlerin bulunmadığına dikkat çeken Akdemir, “Bu nedenle ben bu yapının, buzul çağında meydana gelen aşındırmaların bir sonucu olduğu kanaatindeyim. Buzul aşındırması neticesinde ortaya çıkmış bir oluşumdur” diye konuştu.
“Halk arasında ‘kalkan kaya’ olarak adlandırılan bu yapı, şekil itibarıyla eski savaş aletlerinden kalkana benzetiliyor” diyen Akdemir, mantar kayanın Kocaköy’ün en önemli doğal simgelerinden biri olduğunu söyledi.
Yaklaşık 5-6 milyon yıl önce bugünkü görünümüne kavuştuğu değerlendirilen kaya oluşumunun, tarih öncesi dönemde Afrika-Arabistan ve Avrasya kıtaları arasında yer alan Tetis Denizi ile de bağlantılı olduğunu belirten Akdemir, “Bugün Akdeniz olarak bildiğimiz deniz, Tetis Denizi’nin kalıntısıdır. Bu kaya da o büyük jeolojik sürecin sessiz tanıklarından biridir” ifadelerini kullandı.
Doğal yapısı ve bilimsel önemiyle dikkat çeken mantar kaya, bölge turizmi açısından da önemli bir potansiyel barındırırken, korunarak gelecek nesillere aktarılması gereken eşsiz bir doğa mirası olarak öne çıkıyor.
