Dünyada Kaç Milyon Diyarbakırlı Var? Göç, Diaspora ve Küresel Dağılım Üzerine
Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan ve tarih boyunca kültürel çeşitliliğiyle dikkat çeken Diyarbakır, yalnızca Türkiye sınırları içerisinde değil, dünyanın farklı coğrafyalarında da geniş bir nüfusa sahiptir. Göçler, ekonomik nedenler ve tarihsel süreçlerin etkisiyle Diyarbakır kökenli insanların dünyanın dört bir yanına yayıldığı biliniyor. Peki, bugün itibarıyla dünyada kaç milyon Diyarbakırlı yaşamaktadır?
Yurt İçinde Resmî Nüfus Verileri ve Kayıtlı Diyarbakırlılar
TÜİK’in 2024 yılı verilerine göre Diyarbakır’ın il sınırları içindeki nüfusu yaklaşık 1 milyon 850 bin civarındadır. Ancak bu sayı yalnızca şu anda Diyarbakır’da ikamet edenleri kapsamaktadır. Türkiye genelinde, doğum yeri Diyarbakır olan ya da Diyarbakır kökenli vatandaşların sayısı ise bu rakamın oldukça üzerindedir. Büyükşehirler başta olmak üzere İstanbul, İzmir, Mersin, Adana ve Ankara gibi illerde önemli ölçüde Diyarbakır kökenli nüfus yaşamaktadır.
Göç İdaresi, belediyeler ve bazı akademik çalışmalara göre, Türkiye genelinde ikamet eden Diyarbakırlı sayısının 3 milyona yaklaştığı tahmin edilmektedir. Özellikle 1990'lı yıllarda yaşanan iç göç dalgaları, ekonomik zorluklar ve kırsal alanlardan kent merkezlerine olan nüfus hareketliliği, Diyarbakırlıların farklı illere dağılmasına neden olmuştur. Bu da şehir dışında yaşayan Diyarbakır kökenli nüfusun artmasına yol açmıştır.
Yurt Dışında Yaşayan Diyarbakır Diasporası
Diyarbakır kökenli bireylerin yalnızca Türkiye ile sınırlı kalmadığı, Avrupa ülkeleri başta olmak üzere Ortadoğu, Kuzey Amerika ve Avustralya gibi çeşitli bölgelerde de büyük bir nüfusa sahip olduğu biliniyor. 1960’lı yıllardan itibaren Almanya’ya başlayan işçi göçleri, sonrasında Fransa, Hollanda, Belçika ve İsviçre’ye de yayılmış, bu ülkelerde Diyarbakırlı ailelerin yoğun olarak yaşadığı mahalleler oluşmuştur.
Avrupa genelinde yaklaşık 500 binin üzerinde Diyarbakır kökenli bireyin yaşadığı öngörülmektedir. Bu kişilerin büyük bölümü ikinci ve üçüncü kuşak olarak yaşamlarını bulundukları ülkelerde sürdürüyor olsa da, Diyarbakır’la olan kültürel ve duygusal bağlarını korumaya devam etmektedir. Ayrıca ABD, Kanada, Avustralya ve bazı Arap ülkelerinde de önemli sayıda Diyarbakırlının yaşadığı çeşitli göçmen toplulukları içerisinde görülmektedir.
Toplam Sayı: Küresel Ölçekte Diyarbakırlıların Varlığı
Yurt içinde yaklaşık 3 milyon, yurt dışında ise en az 500 bin civarında olduğu tahmin edilen Diyarbakır kökenli bireylerle birlikte, dünyada toplamda 3,5 ila 4 milyon arası Diyarbakırlı olduğu düşünülmektedir. Bu sayı net olarak belirlenemese de, yapılan sosyolojik çalışmalar, göç haritaları ve nüfus kayıtları ışığında ortaya çıkan tablo bu yöndedir.
Bugün Diyarbakır kültürü; sadece Suriçi’nde, Dağkapı’da ya da Bağlar’da değil, Köln sokaklarında, Paris banliyölerinde, Toronto kafelerinde ve Sydney’in mahalle pazarlarında da yaşamaya devam etmektedir. Hem dil, hem müzik, hem de mutfak kültürü bu diaspora içerisinde kuşaktan kuşağa aktarılmakta; böylece Diyarbakır, coğrafi sınırlarının çok ötesinde bir kimliğe dönüşmektedir. Bu bağlamda, dünyada yaşayan Diyarbakırlıların yalnızca nüfus açısından değil, kültürel etki anlamında da önemli bir güce sahip olduğunu söylemek mümkündür.
