Diyarbakır’ın badem üretiminde öne çıkan ilçelerinden Eğil’de çiftçiler, hasadını tamamladıkları bademleri satmakta büyük zorluk yaşıyor. İlçeye bağlı Ilgın (Kızılan) Mahallesi'nde üretim yapan çiftçiler, teknik donanım eksikliği ve sabit bir pazarın olmayışı nedeniyle ürünlerini ilkel yöntemlerle işlemeye çalıştıklarını belirtiyor. Üreticiler, devletin acil olarak fiziki ve teknik destek sunmasını talep ediyor.
"Badem var ama piyasası yok"
Bölgede badem üretiminin merkez üssü haline gelen Ilgın Mahallesi’nde bu yılki rekolte geçen yıla göre iki kat artış gösterdi. Ancak üreticiler, satış konusunda aynı başarıyı yakalayamadı. Mahallede badem yetiştiriciliği yapan Kasım Şimşek, yaşadıkları sorunları şu sözlerle dile getirdi:“Badem bu yıl verimliydi ancak aşırı sıcaklardan dolayı kalite kaybı yaşandı. Yine de hasat başarılı geçti. Ne var ki en büyük sıkıntımız, badem piyasasının olmayışı. Satışlarımızı şu an perakende yapmak zorundayız. Bu da üreticiye ekonomik anlamda katkı sağlamıyor.”
Ekipman yok, iş yükü fazla
Teknik ekipman eksikliği, Eğilli üreticilerin en büyük sorunlarından biri. Şimşek, silkeleme ve badem kırma makinalarının yetersizliğinden dert yanarak şunları söyledi:“Ağaçların ilaçlanması ve bakımında da bilgi eksikliğimiz var. İlçe Tarım Müdürlüğü'nden yeterli destek alamadık. Kendi imkanlarımızla ekipman almaya çalışıyoruz ama bu yeterli değil. Silkeleme ve kırma makinaları temin edilirse üretim daha verimli hale gelir.”
Piyasa belirsiz, fiyatlar istikrarsız
Üreticiler, fiyat belirleme konusundaki belirsizliğin de altını çiziyor. Şimşek, Adıyaman’daki Badem Birliği’nin henüz bir fiyat açıklamamasının satışları olumsuz etkilediğini belirterek şu ifadeleri kullandı:Kimi 370 TL’ye, kimi 500 TL’ye satıyor. Ortada sabit bir fiyat yok. Satış sonrası fiyat yükselirse zarar ediyoruz. Bu da üreticiyi üründen soğutuyor. Birçok kişi artık badem ektiğine pişman.”
Fabrika önerisi: "Yağ veya şekerleme üretimi yapılmalı"
Çiftçiler, Eğil’de badem işleme tesisi kurulmasının zaruri hale geldiğini vurguluyor. Kasım Şimşek, bölgede badem yağı veya şekerleme üretimi yapılabilecek bir fabrikanın kurulmasının hem istihdam hem de ekonomik değer açısından büyük katkı sağlayacağını söyledi:Bu ağaçlar zamanında hibe olarak dikildi. Ancak pazarlama kısmı düşünülmedi. Sadece bu yıl 24 ton taze badem hasadı yaptık. Eğer ürünleri vereceğimiz sabit bir yer olsaydı, hepimiz rahat ederdik. Bir fabrika, Eğil için büyük kazanç olur.”
Dicle Barajı 500 metre ötede, suya hâlâ erişilemiyor
Sulama problemi de bölgedeki tarımı zorlaştırıyor. Adem Şimşek ise bu sorunun çözümü için somut bir öneri sunuyor:Dicle Barajı mahallemize sadece 500 metre uzaklıkta. Bu barajdan su getirilip bir havuz kurulursa hem tarımda hem hayvancılıkta ciddi rahatlama yaşanır.”
Çiftçilerin Ortak Talebi: Destek, Eğitim ve Pazar
Eğilli çiftçiler, üretim sürecini iyileştirmek için eğitim, teknik ekipman ve pazarlama desteğinin şart olduğunu söylüyor. Yetkililere çağrıda bulunan üreticiler, Eğil’in badem potansiyelinin heba edilmemesi için gereken adımların bir an önce atılmasını bekliyor.
