Pankreas kanseri, modern tıbbın en ölümcül ve sinsi hastalıkları arasında yer alıyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2022 yılında dünya genelinde yaklaşık 500 bin kişi pankreas kanseri teşhisi alırken, Türkiye’de yıllık yeni vaka sayısının 5 bini geçtiği bildirildi.
Prof. Dr. Alihan Gürkan, hastalığın özellikle sigara kullanımı ve obeziteyle ilişkili olduğunu belirtiyor. Pankreas, midenin arkasında yer alan ve sindirim enzimleri ile insülin gibi hormonları üreten bir organ. Kanser genellikle bezin hücrelerinde başlayan kontrolsüz büyüme ile ortaya çıkıyor.
Hastalığın en büyük zorluğu, erken evrede belirti vermemesi. Karın ağrısı, sarılık, iştahsızlık, ani kilo kaybı ve sindirim sorunları ancak ilerleyen evrede kendini gösteriyor. Bu nedenle çoğu vaka teşhis edildiğinde ileri evrede oluyor.
Prof. Dr. Gürkan, sigara kullananlarda riskin 2-3 kat arttığını, obezite ve tip 2 diyabet hastalarında da riskin iki katına çıktığını ifade ediyor. Yaş, genetik faktörler, kronik pankreatit ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları da hastalık riskini yükseltiyor.
Önlenebilir nedenlerin pankreas kanserlerinin yüzde 30-50’sini oluşturduğunu belirten Prof. Dr. Gürkan, sigarayı bırakmanın en etkili adım olduğunu, sigara bırakıldıktan 10 yıl içinde riskin yarı yarıya azalabileceğini vurguluyor. Ayrıca Akdeniz diyetine yönelmek, ideal kiloyu korumak, alkolü sınırlamak ve diyabeti kontrol altında tutmanın hastalık riskini düşürdüğü belirtiliyor.
Erken teşhisin yaşam süresini uzattığını ifade eden Prof. Dr. Gürkan, 50 yaş üstü bireylerin düzenli sağlık kontrolleri yaptırmasını öneriyor. Karın ağrısı, sarılık ve ani kilo kaybı gibi belirtiler dikkate alınmalı, şüpheli durumlarda BT, MR veya endoskopik ultrasonografi ile tarama yapılmalı.
Cerrahi müdahalenin erken evrede hayat kurtardığını vurgulayan Prof. Dr. Gürkan, tümörlü dokuların çıkarılmasını hedefleyen yöntemlerle 5 yıllık sağkalım oranının yüzde 20-30’a kadar yükseldiğini söylüyor. Ameliyat sonrası dönemde pankreas yetmezliği, diyabet ve beslenme sorunları görülebiliyor; bu nedenle multidisipliner bir takip büyük önem taşıyor.
