Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesi bölgesinde bulunan yapılar, sadece mimari özellikleriyle değil, kapılarındaki ince detaylarla da geçmişin izlerini yaşatıyor. Yüzyıllar öncesine uzanan bu kapılar, toplumsal hayatın önemli birer parçası olarak hafızalarda yer ediyor.
Sur sakini Nazimiye Akbaş, 50 yılı aşkın süredir yaşadığı mahalledeki kapıların, bir semtin ötesinde kültür ve geleneğin de taşıyıcısı olduğuna dikkat çekti. Akbaş, “Burası yalnızca bir mahalle değil, aynı zamanda bir kültür ve tarih yaşatıyor. Eskiden kapılar dahi toplumsal yaşamın inceliklerine uygun şekilde yapılırdı” ifadelerini kullandı.
Kapıların çoğunlukla ahşap işlemelerle süslendiğini belirten Akbaş, her detayın ayrı bir anlam taşıdığını söyledi. En dikkat çekici özelliklerden birinin ise kapılardaki iki ayrı tokmak olduğunu aktardı.
Akbaş, o dönemin inceliklerini şu sözlerle anlattı: “Kapılarda iki farklı tokmak bulunurdu. Kalın ve uzun olan tokmakla çalındığında sesi gür çıkardı. Bu ses, kapıya bir erkeğin geldiğini gösterirdi ve evin erkeği kapıyı açardı. Diğer tokmak ise ince ve daire şeklindeydi, sesi daha zarifti. Bu da kapıya bir kadının geldiğini gösterirdi. Böylece ev sahibi ona göre karşılık verirdi. Bu düzen, mahalle kültürünün ayrılmaz bir parçasıydı.”
