Diyarbakır’ın kalbinde yer alan Dağkapı semtinde, zamanın tozuna direnmeye çalışan bir yapı var: Dilan Sineması. 1950 yılında inşa edilen bu tarihi sinema, yıllar boyunca sadece bir film gösterim alanı değil, aynı zamanda kentin sosyal hayatının merkezlerinden biri oldu.
75 yılı geride bırakan sinema, artık gösterim yapmasa da Diyarbakır’ın kolektif hafızasında önemli bir yer tutmaya devam ediyor.
Ortadoğu’nun En Büyük Sinemalarından Biriydi
1950 yılında Ermeni mimar Harutyan Sarafyan tarafından tasarlanan Dilan Sineması, mimari yapısıyla da dikkat çekiyordu. Üç katlı ve 2.300 metrekarelik bu anıtsal bina, yaklaşık 2.000 kişilik izleyici kapasitesi ve 70 ayrı balkonuyla dönemin sinema anlayışını baştan yazdı. Tasarımı ise 1950’li yılların İtalyan operalarından ilham alıyordu.
Sadece sinema değil; içerisinde küçük restoranlar, dükkânlar ve bir otelin de bulunduğu bina, bir dönem Ortadoğu ve Balkanlar’ın en büyük sinema komplekslerinden biri olarak kabul ediliyordu.
Altın Çağından Bugüne
1950’lerden 1990’ların sonuna kadar kentin kültürel ve sosyal hayatında belirleyici bir rol oynayan Dilan Sineması, zamanla değişime uğradı. 1986 yılında açık hava sineması bölümü kapatıldı, bu alan daha sonra bir restoran olarak kullanılmaya başlandı.
Restorasyon konusu ise yıllardır gündemde. Kentin birçok sakini, yapının tarihi dokusuna zarar vermeden restore edilmesini ve yeniden halka kazandırılmasını talep ediyor.
“Dilan Sadece Bir Sinema Değildi, Bir Hayaldi”
Mahalle sakinlerinden 68 yaşındaki İsmail Aktar, çocukluk yıllarındaki Dilan hatırasını şu sözlerle aktarıyor:
“Dilan açıldığında çocuktum. Sinemanın adını şehre gelen gurbetçilerden duyduk. Elime geçen her kuruşu biriktirip ilk defa film izlemeye geldim. Kapıda gazoz alıp içeri girdim; o anı hiç unutmam. Dev ekran ve koltuklar beni büyülemişti. Sanki filmin içindeydim. Yıllar geçti ama her önünden geçişimde o günkü heyecanı tekrar yaşıyorum. Dilan, bu şehrin hafızasıdır. Umarım bir gün yeniden açılır.”
Restorasyon Beklentisi Yıllardır Sürüyor
Bugün Dilan Sineması'nın kapıları kapalı. Ancak içeriye giren her ışık hüzmesi, geçmişin izlerini hâlâ duvarlarda yaşatıyor. Kent sakinlerinin en büyük dileği, bu simge yapının aslına uygun şekilde restore edilerek hem kültürel bir miras hem de işlevsel bir mekân olarak yaşatılması.