Diyarbakır’ın kadim Sur ilçesinde bulunan, halk arasında "Ayn-i Minare Camii" olarak bilinen Hoca Ahmet Yesevi Camii, 526 yıllık tarihiyle kentin geçmişine ışık tutmaya devam ediyor. 1499 yılında Hoca Ahmed adlı bir hayırsever tarafından yaptırıldığı bilinen cami, bugün hâlâ aktif olarak ibadete açık ve ziyaretçilerini ağırlıyor.
Kesme taşla inşa edilen yapı, özgün mimarisiyle dikkat çekiyor. Özellikle sekizgen gövdeli minaresi, Diyarbakır’daki klasik cami mimarisinden ayrılarak farklı bir yapı dili sunuyor. Cami, küçük ve düzensiz bir avluya sahip olup, son cemaat mahalli iki sütun ve üç kemerden oluşmakta. Ancak bu bölümde geçmişte yapılan aslına uygun olmayan onarımlar, örtü sisteminde bütünlüğün kaybolmasına neden olmuş; alan kısmen kubbe, kısmen de düzensiz tonozlarla kapatılmış durumda.
Mimari yapısıyla da öne çıkan caminin harim bölümü, enine dikdörtgen planıyla tasarlanmış. Ortası çapraz tonozla, yan kısımlar ise beşik tonozlarla örtülen harimde, güney yönünde beş köşeli bir mihrap uzantısı yer alıyor. Mukarnaslı mihrap nişi, dilimli yarım kubbeyle taçlandırılarak yapıya estetik bir boyut kazandırıyor.
Erken Osmanlı mimarisinden izler taşıyan cami, “ters T planlı” zaviyeli camilere benzerlik gösterse de bu tip camilerdeki ayırıcı duvarların burada bulunmaması, Ayn-i Minare Camii’ni özgün kılan önemli bir detay olarak öne çıkıyor. Dış cephedeki taş işçiliği günümüze kadar orijinalliğini korurken, iç mekânda sonradan eklenen çiniler dikkat çekiyor.
Tek katlı ve tek minareli olarak inşa edilen cami, özellikle sekizgen minaresiyle bölgedeki diğer camilerden ayrılıyor. Bugün hem ibadete açık olan hem de yerli-yabancı turistlerin ilgisini çeken Ayn-i Minare Camii, 500 yılı aşkın süredir Diyarbakır’ın kültürel ve mimari mirasını yaşatmaya devam ediyor.
