Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç.Dr. Ahmet İnanır konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Topuğunuzun altında rahatsız edici bir ağrı mı hissediyorsunuz? Yürüyüş, adeta bir işkence mi haline geldi? Sabahları uyanınca topuğunuza basmakta zorlanıyor musunuz? Bu durum genellikle topuk dikeni olarak adlandırılır, ancak aslında bu ağrı, plantar fasiit adı verilen bir duruma bağlıdır. Plantar fasiit, ayak tabanında bulunan ve kemikleri örten kalın zarın (plantar fasia) normalden fazla gerilmesi sonucunda ortaya çıkar.
Bu durum genellikle kas ve bağ dokusundaki uzun süreli gerginlikten kaynaklanır. Sert zeminlerde yürüme, koşma veya zıplama gibi tekrarlayan stresler, aşırı kilo, topuk dikeni oluşumunu yaygın hale getiren faktörlerdendir. Topuk dikeni, plantar fasia zarının kronik zedelenmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur ve bir kemik hastalığı değildir. Ayak tabanındaki çukurluk sayesinde yüklerin dengeli bir şekilde dağıtılması normalde sağlanır. Ancak aşırı ayakta durma, ayak arkısının çökmesi, uzun yürüyüşler ve yanlış ayakkabı kullanımı, bu taban zarının aşırı gerginleşmesine neden olabilir. Bu kronik zedelenme sonucunda plantar fasia kalınlaşır ve özellikle topuk kemiğine yapıştığı yerde yumuşak doku ödemi meydana gelir, bu duruma da plantar fasiit denir. Hastalık ilerledikçe, bu kalınlaşma topuk kemiğine yapıştığı noktada kronik zedelenmelere yol açar ve vücut, bu bölgede yeni kemik oluşturarak stresi en aza indirmeye çalışır. Bu oluşan kemik yapısı sivri bir şekil aldığında, buna topuk dikeni denir.
Topuk dikeni belirtileri nelerdir?
En önemli belirtisi ayakta oluşan ağrıdır, özellikle sabahları daha belirgin hale gelir. Sabah uyanınca bu ağrı nedeniyle topuğa basmakta zorlanılır. Hastalık ilerledikçe, sabah görülen ağrılar tüm gün boyunca devam edebilir. Topuklu ve sert tabanlı ayakkabılar giymek zorlaşır. Ağır vakalarda ağrılar dinlenme halinde bile devam edebilir.
Topuk dikeni tanısı nasıl konulur?
Topuk dikeni erken evrelerinde muayene ile teşhis edilebilir. Ayrıca MR ve bazen ultrason görüntüleme ile taban zarındaki ödem ve kalınlaşma tespit edilebilir. Basit bir röntgen de teşhis koymak için kullanılabilir. Ancak ayak altındaki ağrı aynı zamanda iltahaplı omurga romatizmasının ilk belirtisi de olabilir, bu nedenle doktorlar genellikle başka durumları dışlamak için detaylı bir değerlendirme yaparlar.
Topuk dikeni tedavisi nasıl yapılır?
Topuk dikeni tedavisinin amaçları arasında ayağa binen basıncı azaltmak, ağrı ve iltihabı kontrol altına almak, doku iyileşmesini teşvik etmek ve yumuşak dokuların esnekliğini artırmak yer alır. Tedavi yöntemleri arasında istirahat, buz uygulaması, tabanlık kullanımı, gece ateli, germe egzersizleri, fizik tedavi, darbe emici spor ayakkabı, antienflamatuar ilaçlar, ekstrakorporeal şok dalgası tedavisi (ESWT), radyofrekans uygulama, proloterapi, PRP enjeksiyonları, akupunktur ve lazer terapisi yer alır. Nadir durumlarda, topuk dikeni çıkarmak için ameliyat gerekebilir, ancak çoğu durumda diğer tedaviler yeterli olabilir ve ameliyata gerek kalmayabilir.