Son yıllarda yapay zekâ uygulamaları, öğrencilerin eğitim hayatına hızla entegre oldu. Özellikle ChatGPT gibi sohbet robotları, ödevleri kısa sürede hazırlama, sorulara hızlı yanıtlar bulma ve araştırmaları özetleme gibi konularda çocuklara büyük kolaylık sağlıyor. Ancak bu kolaylıklar beraberinde ciddi pedagojik riskleri de getiriyor. Uzmanlar, bu konuda önemli uyarılarda bulunuyor.
Psikolojik Danışman Ebrar Acar, yaptığı açıklamada, teknolojinin çocukların gelişiminde doğru şekilde kullanılmadığında ciddi olumsuzluklara yol açabileceğine dikkat çekti.
Acar, "Yapay zekâ, bilgiye ulaşmayı kolaylaştırıyor; fakat çocuklar bu kolaylık sayesinde düşünme, analiz etme ve problem çözme gibi temel becerileri geliştirme fırsatını kaçırıyor. Zihinsel emek verilmeden yapılan ödev, öğrenmeyi yüzeysel hale getiriyor ve kalıcı bilgi oluşmasını engelliyor." dedi.
"Teknoloji değil, bilinçsiz kullanım zarar verir"
Ödev yaparken yapay zekânın kullanımı; çocuklarda problem çözme becerilerini, eleştirel ve analitik düşünmenin gelişimini engellediğini söyleyen Acar, "Kalıcı öğrenmeyi zorlaştırır. Bilgiye ulaşırken yeterince çaba sarf edilmediği için sorumluluk alma, emek harcama gibi becerileri zedeler, çocuğu tembelliğe ve sorgulamadan kabul etme davranışlarına iter. Çok fazla tablet ile oynadığı için ebeveynleri tarafından uyarılan bir çocuğun her gün saatlerce televizyon izleyen veya telefon ile ilgilenen ebeveynler varsa, elbette çocuk söylenenden ziyade gördüklerini uygulamaya geçirecektir. Bu konuda çocuklara rol model olmak gerekir." şeklinde konuştu.
"Çocukları teknolojiden değil, teknoloji bağımlılığından koruyun"
Teknoloji kullanımına kısıtlama koyulacağı zaman çocukla birlikte kuralları belirlemek işe çocuğu da dahil etmek çocuğun kendisini kısıtlanmış hissetmemesini sağladığını belirten Acar, "Örneğin günlük bir saat televizyon izlemesi gerektiğini ve neden bir saatten fazla izlememesi gerektiği birlikte tartışıldıktan sonra televizyonu ödevlerden önce mi, sonra mı, yemekten sonra mı, olacağına karar verebilir. Birlikte televizyon izlemenin zararları ve faydaları ile ilgili bir liste oluşturulabilir. Böylece çocuğun farkındalığı da artmış olacaktır." diye belirtti.
"Sanal dünyanın cazibesine karşı en güçlü kalkan: Gerçek arkadaşlıklar ve hobiler"
Teknoloji kullanımına sınır koyulduğunda genellikle çocukların internet olmadan ne yapacaklarını bilemediklerini ve canlarının sıkılmasından yakındığını anlatan Acar, "Bu duruma karşılık ebeveynler de çocuklara çok da cazip olmayan şeyler sunarlar. Ev işlerine yardım etmek, ev ödevlerini yapmak, odasına kapamak gibi. Böyle bir durumda elbette çocuk internet dışında geçirilen zamanın çok da keyif verici olmadığını düşünür. Çocukları sanal dünyadan uzak tutmanın en güzel yolu sanal olmayan dünyanın da keyifli olduğunu göstermektir. Çocukların kendi ilgi ver zevklerine yönelik hobiler edinmesi, evde uğraşabilecek hobilerinin olması anlar ve teknoloji bağımlılığından da korur." şeklinde konuştu.
"Teknolojiyle değil, bilinçsizlikle savaşın"
Çocukların gerçek arkadaşlar edinmesini sağlamak koruyucu faktör oluşturduğunu ifade eden Acar, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Belirli gruplarla eğlenebileceği ortak bir aidiyet geliştirebileceği kurslara gitmesi veya hobilerinin olması çocuğun gerçek arkadaşlar edinmesini sağlamak koruyucu faktör oluşturur. Dikkat edilmesi gereken bir başka konu ise bireysel teknoloji aletler, çocuklara lise çağından önce bireysel olarak kullanabilecekleri teknolojik cihazlar zorunlu olmadıkça verilmemelidir. Verilen cihazlar ortak kullanıma açık olmalıdır. İçerikler ebeveynler tarafından kontrol edilmelidir. Çocuklara kullanmaları için teknolojik aletler verildiğinde nasıl kullanılması gerektiği anlatılmalıdır. Ders yaparken internetteki kaynaklar kadar evde bulunan kaynaklardan da destek almasını sağlamak daha kapsamlı araştırma yapması, farklı kaynaklardan öğrenmeyi pekiştirmesi sağlanabilir. Unutulmamalıdır ki gelişen teknoloji hayatımıza her geçen gün daha fazla dahil oluyor. Bizim istediğimiz şey çocuğu teknolojiden uzak tutmak değil, bilinçli bir kullanıcı olup kendisini teknolojinin zararlarından korumayı öğrenmesidir." diye konuştu.